Մեդիամաքսը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված 100 վայրկյան նախագիծը:

Այն հիմնված է Ցեղասպանության ականատեսների վկայությունների վրա` հրատարակված Հայաստանի Ազգային արխիվի կողմից: Վկայություններից առանձնացվել են հատվածներ՝ մոտ 100 վայրկյան տեւողությամբ, որոնք ընթերցել են աշխարհում եւ իրենց երկրներում հասարակական ազդեցություն ունեցող մարդիկ (գրողներ, երաժիշտներ, ռեժիսորներ, դերասաններ):

Սալի Դեյը բրիտանացի դերասանուհի է: 2001 թվականից հանդես է գալիս թատրոնում եւ կինոյում, հեռուստատեսային բեմադրություններում:

2004 թվականին նա «Կորցնելով Մերիլինին» ներկայացման մեջ խաղացել էր գլխավոր՝ Մերիլին Մոնրոյի դերը: «Այս ներկայացումը դիտելու գլխավոր պատճառը Սալի Դեյի խաղն է», - գրել էր Guardian թերթը:

«100 վայրկյան» նախագծի համար Սալի Դեյը կարդացել է հատված Ցեղասպանությունը վերապրած Մարիամ Ղազարյանի վկայությունից:

Հայաստանի Ազգային Արխիվ, փաստաթղթերի հավաքածու

Հաքյարի նահանգի Աղբակ շրջանի Սորան գյուղում տեղի ունեցած ջարդերը վերապրած Մարիամ Ղազարյանի վկայությունը

[1916]

Գիշեր էր, դռան հանկարծակի թակոցն արթնացրեց ինձ: Վազեցի դռան մոտ ու հարցրեցի, թե ով է: Ձայնը հրամայեց՝ «Դուռը բաց, աղջիկ»: Շատ վախեցած էի ու դուռը չբացեցի: Նույնիսկ չհասցրեցի մայրիկիս մոտ վազել՝ նրանք ջարդեցին դուռն ու ներս մտան:

Մեզ հետ մի կին էր ապրում՝ Նունոն, տասը տարուց ավելի կույր էր: Չհասցրեցի աչքս թարթել՝ մորս երկար հյուսերից քարշ տալով դուրս տարան ու տապալեցին գետնին, Նունոյին նույնպես: Հարվածելով մորս ու Նունոյի դեմքերին` գոռում էին՝ «Ոսկու տեղն ասեք, թե չէ կսպանենք ձեզ»:

Խեղճ մայրս աղաչում էր. «Մի սպանեք ինձ, ցույց կտամ ոսկու տեղը»: Այնինչ աշնանն արդեն ոսկին տնից դուրս էինք տարել: Մայրս պարզապես փորձում էր սեփական կյանքը փրկել, բայց անիմաստ էր լացել ու աղերսել: Հինգ կրակոց արձակվեց մորս գլխին: Նրա մարմինը գետնին տապալվեց:

Ոտքերից բռնելով՝ նրան ամբողջ գյուղով քարշ տվեցվին մինչեւ ծայրամաս, որտեղ բարձր ժայռեր կային: Մորս մարմինը անդունդը նետեցին: Կույր կնոջն էլ կենդանի թաղեցին ժայռաբեկորների տակ: Խեղճ կնոջ հառաչանքները երկու օր շարունակ լսվում էին:

Պրոդյուսեր՝ Արա Թադեւոսյան

Նկարահանումը՝ Ջեմի Հարդինգ

Post Production` Tumo Design

Մարիամ Ղազարյանի վկայության աղբյուրը՝ National Archives of Armenia, Armenian Genocide by Ottoman Turkey, 1915, Testimony of survivors, Collection of documents, Yerevan-2013:

Վկայության հայերեն թարգմանությունը՝ Լենա Գեւորգյան

«100 վայրկյան» նախագծի գլխավոր գործընկերը ՎիվաՍել-ՄՏՍ ընկերությունն է: