Համալսարանում ուսանողներիս հետ հերթական դասն այս շաբաթ որոշեցի նվիրել լրագրողական հեղինակային տեքստին ու դասին ընդառաջ՝ իմ գրած մի քանի սյունակ ընտրեցի, որպեսզի օրինակներով քննարկենք հեղինակային տեքստի նրբությունները: Սյունակներն ընտրելիս աչքերս արագ վազում էին վերնագրերիս վրայով, եւ համարձակություն չունեցա բացել Շուշիի մասին գրածներս: Նվաղեցի, փոքրացա, մտածեցի՝ որքան միամիտ էի այդ սյունակները գրելիս, ինչ ջահելական պարզությամբ ու նաեւ ինքնավստահությամբ էի գրում դրանք:

Մարտի 24-ին, երբ հայտարարվեց, որ Ադրբեջանն Արցախում խախտել է շփման գիծը, պատերազմի տագնապը նորից անցավ մարմնովս ու հարվածեց գլխիս: Ջահել ես-իցս քաջություն հավաքելու համար որոշեցի նորից կարդալ Շուշիի մասին գրածներս ու բացեցի «Պատերազմի եւ խաղաղության Շուշին» սյունակը: Առանց հուզմունքի կարդալ չստացվեց, իսկ երբ հասա վերջին տողին, հասկացա, որ անզոր եմ արցունքներս զսպել:

Ես չիրականացած երազանք ունեմ՝ խաղաղ քաղաքում ապրելու երազանքը:

Կարդում եմ վերջին նախադասությունը, մի քանի անգամ, աչքերիս առաջ Շուշիի Կանաչ ժամի վրա անկանոն շարժումներ անող ադրբեջանցի զինվորներն են: Հետո բացում եմ նկարներիս արխիվն ու գտնում 2017թ-ին՝ Շուշիում արված նկարները:

Ծննդյանս օրվան ընդառաջ որոշել էի մենակ մնալ ու գնացել էի Շուշի: Երեկոյան դուրս էի եկել զբոսանքի եւ հետեւելով հեռվից եկող ուրախ ձայներին՝ հայտնվել շուշեցի երեխաների մոտ, որ գետնից բարձր էին խաղում: Մի կարճ տեսանյութ գտա, որտեղ երեխաների հետ ծիծաղում էինք, նրանցից մեկն էր նկարել: Ուրախ, գետնից բարձր էինք բոլորս:

Արցախի Փառուխ գյուղի բնակիչներին ադրբեջանական զինվորները մարտի 24-ին ստիպել են լքել իրենց տներն ու վերցրել են գյուղը, Խրամորթի կանանց ու երեխաներին տարհանել են՝ ապահովության համար: Մարդիկ, որ առանց այդ էլ երկար ժամանակ ցուրտ եղանակին ապրում էին առանց ջեռուցման, հիմա էլ նոր ապաստարան պիտի գտնեն: Եվ, արդյոք, կգտնե՞ն թեկուզ փայտե վառարան, որի մոտ հերթական երեխային կլողացնեն: Թե գտնեն էլ, նորից կտարածվեն նոր լուսանկարները, ամբողջ մարդկությունը, այդ թվում՝ մենք, կնայենք, կտարածենք դրանք, ոմանք կհիանան արցախցու անկոտրում կամքով, ոմանք՝ փոքրիկի քնքշությամբ ու կանցնեն առաջ՝ իրենց գործերին:

Արցախում հումանիտար ճգնաժամ է, մարդկությունը վաղուց դադարել է հումանիստ լինել:

Երիտասարդ տղամարդիկ՝ Խրամորթ գյուղում խմբված, եկել են կամավորագրվելու, ինքնապաշտպանվելու: Խրոխտ լռություն ու վճռականություն է տարածվող մի քանի վայրկյանանոց տեսանյութում:

Արցախցիները, որ երազում էին խաղաղության մասին, որ իրենց հողում ապրելու որոշումն արյամբ էին կայացրել եւ հանրաքվեով ամրագրել, հիմա ապրում են ժամանակ առ ժամանակ դադարող կրակի արանքում: Մենք հեռվից կցկտուր դժգոհություններ եւ անհանգստություն ենք հայտնում. ընդամենն այդքանը, որ ֆեյսբուքյան ստատուսներից, հայտարարություններից այն կողմ չի անցնում: Մենք, որ դժգոհում էինք միջազգային հանրության կոչերից, ինքներս ենք դարձել կոչեր անողներ, որովհետեւ մինչեւ կոչերը՝ տարիներ շարունակ, սնվել ու զինվել ենք սոսկ կենացներով:

Եթե ուզում ենք մի օր տեսնել սփյուռքից եկած նոր մոնթեների, պիտի տեղում ունենանք վարդաններ, պետոներ, վազգեններ, թաթուլներ ու շահեններ:
   
Մարի Թարյանը Մեդիամաքսի լրագրող է: