Հայաստանում դեսպանություն բացելու մասին Կանադայի կառավարության որոշումը բուռն քննարկումների առարկա դարձավ։ Այս քայլը հիմնավորող Կանադայի ԱԳ նախարար Մելանի Ժոլիի հայտարարությունը եւ Երեւանում Ռուսաստանի դեսպանության նյարդային արձագանքն ընդգծված աշխարհաքաղաքական բնույթ էին կրում:

Բնականաբար, դեսպանության բացելու որոշումները հապճեպ չեն կայացվում: Հնարավոր է, պատերազմը Ուկրաինայում արագացրել է վերջնական որոշման կայացումը, սակայն այն չէր կարող միակ գործոնը լինել: Այդ մասին է վկայում 2022թ. ապրիլի 6-ին հրապարակված «Աջակցելով Հայաստանի ժողովրդավարությունը» ծավալուն զեկույցը, որի հեղինակը 2015-2017թթ. Կանադայի արտաքին գործերի նախարար, ներկայում ԵՄ-ում եւ Եվրոպայում Կանադայի վարչապետի հատուկ բանագնաց Ստեֆան Դիոնն է:

Նշելով, որ դեռ 2018թ. Կանադայի վարչապետ Ջասթին Տրյուդոյի Հայաստան կատարած այցից հետո ԱԳ նախարարի կողմից իր առջեւ խնդիր էր դրվել ուսումնասիրել Հայաստանի հետ ավելի խորքային մակարդակով ներգրավվելու հնարավորությունները, Ստեֆան Դիոնը ընդգծում է, որ այդ առաքելությունը «չի անդրադառնում Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ իրավիճակին եւ ավելի լայն տարածաշրջանի խնդիրներին»՝ կենտրոնանալով բացառապես Հայաստանի ժողովրդավարության ջանքերը սատարելու խնդրի վրա:

Զեկույցում Ստեֆան Դիոնը հանդես է գալիս մի շարք առաջարկություններով, որոնք հակիրճ ներկայացնում ենք ստորեւ:

1.    Երկկողմ խորհրդատվական հարթակի ձեւավորում

Ստեֆան Դիոնի փոխանցմամբ՝ այն հայ պաշտոնյանները, ում հետ նա հանդիպումներ է ունեցել 2022 թվականին, շատ դրական են արձագանքել հայ-կանադական խորհրդատվական հարթակ ստեղծելու գաղափարին, որպես օրինակ բերելով Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ-ի հետ արդեն իսկ գործող ձեւաչափերը։ Կանադացի դիվանագետը նշում է, որ այդ հարթակների արդյունավետության մասին փաստել են նաեւ Հայաստանում այդ երկու երկրների դեսպանությունների ներկայացուցիչները։

2.    Հայաստանը դարձնել առաջնահերթություն՝ որպես փխրուն ժողովրդավարություն

Այստեղ նշվում է, որ Հայաստանն այն ժողովրդավարական պետություններից է, որը ձգտում է առաջընթացի՝ չնայած բացառիկ բարդ պայմանների, այդ թվում՝ COVID-19 համաճարակի ազդեցությանը, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության առկայության եւ Ռուսաստանի՝ որպես տարածաշրջանում անվտանգության ռազմավարական երաշխավորի ուժեղ ներկայությանը։ Ստեֆան Դիոնը վստահ է, որ Կանադայի նոր ռազմավարության շրջանակներում Հայաստանի ժողովրդավարական զարգացումներին օժանդակելը չափազանց խելամիտ որոշում է, հատկապես այս շրջանում, երբ աշխարհում ժողովրդավարությունները նահանջ են ապրում։ Այս առումով, Հայաստանն այն փոքրաթիվ երկրներից է, որը կարող է ճիշտ ուղղությամբ շարժվել, դա իրականացնելու մեծ ձգտում ունի, հետեւաբար՝ արժանի է Կանադայի ուշադրությանը։
 
3.    Գործունեության համակարգում միջազգային զարգացման գործընկերների հետ

Նկատելով, որ կան բազմաթիվ շահագրգիռ կողմեր, որոնք նպաստում են Հայաստանի ժողովրդավարական ջանքերին, Ստեֆան Դիոնը նշում է, որ կանադական ռեսուրսները հնարավորինս արդյունավետ օգտագործելու համար անհրաժեշտ է բացահայտել եւ լրացնել այն ոլորտները, որոնք ներկայում դուրս են այդ երկրների կամ ինստիտուտների ուշադրությունից։

4.    Աջակցություն Ազգային ժողովին՝ օրինակելի խորհրդարան ստեղծելու համար

Հիմնական շեշտադրումն արվում է ՀՀ Ազգային Ժողովի կարողությունների զարգացման աջակցություն վրա, որի կարիքը, զեկուցողի բնութագրմամբ, գիտակցում են ինչպես Հայաստանի իշխանությունները, այնպես էլ քաղաքացիական հասարակության տարբեր շահագրգիռ կողմերը, իսկ բնակչության վստահությունն այդ մարմնի նկատմամբ, 2021թ. հարցումների արդյունքներով ամենացածրն է՝ ընդամենը 7%:

Ստեֆան Դիոնը

Ստեֆան Դիոնը