Ստանալով Հայաստանի Անկախության հռչակագրի ընդունման օրվա առթիվ Նիկոլ Փաշինյանի ուղերձը, միանգամից նկատեցի այս հատվածը.

«Ի վերջո, ինչու՞ մինչեւ 2020 թվականի սեպտեմբերը Հայաստանի Հանրապետությունը, մեր Կառավարությունը, ես՝ ինքս, չգնացինք զիջումների, ինչը 44–օրյա պատերազմից խուսափելու միակ տեսական հնարավորությունն էր»։ 

Գրեթե վստահ էի, որ սա ընդամենը հնարք է ու որեւէ անկեղծ պատասխան չի լինելու: Չսխալվեցի.

«Դրա առանցքային պատճառն այն էր, որ այդ զիջումների արդյունքում մեր ունեցած բոլոր սպառնալիքները եւ կախվածությունները մեծանալու էին, մեծանալու էին անհամաչափորեն՝ հանգեցնելով Հայաստանի անկախության եւ պետականության կորստի։ 

Մենք որդեգրեցինք Հայաստանի անկախությունը պահպանելու եւ այդ անկախությունն իրական դարձնելու ռազմավարություն, եւ այդ ռազմավարության արտահայտությունն Իրական Հայաստանի գաղափարախոսությունն է, որի պայմաններում հնարավոր դարձավ խաղաղությունը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ, որի պայմաններում հնարավոր դարձավ իրական երկխոսությունը Թուրքիայի հետ, որի պայմաններում պիտի խորանան մեր հարաբերությունները Վրաստանի եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության հետ, որի պայմաններում մենք աշխարհի համար դառնում ենք իրական եւ հետաքրքիր գործընկեր»։

Այս երկու պարբերությունը կարդացել եմ մի քանի անգամ՝ համոզվելու համար, որ որեւէ բան չեմ թողել: Նիկոլ Փաշինյանի թիմակիցները ամեն կերպ դիմադրում են, երբ իրենց առաջնորդին քննադատում են 2020 թվականի պատերազմը դիտավորյալ կամ «անզգուշությամբ» հրահրելու համար: Դիմադրության բոլոր փորձերն այլեւս անիմաստ են, քանի որ 2025 թվականի օգոստոսի 23-ին Նիկոլ Փաշինյանը խոստովանել է, որ մերժել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ եւ փոխզիջումային կարգավորման հնարավորությունը, այսինքն՝ պատերազմին այլընտրանք չի թողել:

Ընդ որում, այս ինքնախոստովանությունը առաջինը չէ: 

2022 թվականի ապրիլի 13-ին Ազգային Ժողովում Նիկոլ Փաշինյանն ասել էր, որ իրեն «պետք է մեղադրել ոչ թե հողեր հանձնելու, այլ հողեր չհանձնելու մեջ»:

«Մեղավոր եմ, քանի որ 2018-2019 թվականներին հանրության առաջ չեմ կանգնել ու չեմ բարձրաձայնել, որ մեր բոլոր հեռու եւ մոտիկ բարեկամները մեզնից ակնկալում են, որ մենք այս կամ այն կոնֆիգուրացիայով Ադրբեջանին հանձնենք 7 շրջանները եւ իջեցնենք Արցախի կարգավիճակի համար մեր սահմանած նշաձողը…]

[...Այս ամենը պարտավոր էի մանրամասն ներկայացնել մեր ժողովրդին, սա չանելն է իմ իրական մեղքը, հանձնելով գուցե կփրկեի հազարավոր կյանքեր, իսկ չհանձնելով, փաստորեն, հազարավոր զոհերի հանգեցրած որոշումների հեղինակ դարձա»:

2022-ի ապրիլին Փաշինյանը նաեւ բացատրում էր, թե ինչու ժողովրդի հետ չի խոսել.

«Որպեսզի ժամանակին այս մասին ժողովրդի հետ խոսեի, նախ ինքս ինձ պիտի համոզեի, որ դա ճիշտ ճանապարհ է, եւ խոստովանեմ, չկարողացա ինքս ինձ համոզել: Ինչո՞ւ չկարողացա: Այն պատճառով, ինչ պատճառով մինչեւ հիմա ընդդիմադիր գործընկերներ չեն կարողանում համակերպվել իրականության հետ եւ այդ պատճառը կարելի է ձեւակերպել հետեւյալ կերպ՝ Սանասա՞ր, թե՞ Կուբաթլի, Զանգելա՞ն, թե՞ Կովսական»:

Ինչպես տեսնում ենք, եթե նախկինում Նիկոլ Փաշինյանը իր ձախողումները համեմում էր «ներողություններով» եւ իրեն «մեղավոր» համարելով, ապա այսօր, Թրամփի եւ Ալիեւի հետ երեւակայական «խաղաղություն» կնքելուց հետո, իրեն այլեւս նեղություն չի տալիս: «Խաղաղության» ուրվականի ազդեցությունն այնքան զորեղ է, որ ուղերձների հեղինակին թույլ չի տալիս նկատել ակնհայտ հակասությունները. եթե «ինքն իրեն չէր համոզել», ինչպես է այսօր պնդում, որ զիջումների չէր գնացել, քանի որ տեսնում էր «սպառնալիքների եւ կախվածությունների մեծացման» ռիսկերը:

2020 թվականի օգոստոսի 28-ին Սարդարապատի հուշահամալիրում տեղի էր ունեցել հուլիսին Տավուշում կայացած մարտերի մասնակիցների պարգեւատրման արարողությունը, որի ժամանակ, խոսելով դրանց արդյունքների մասին, Նիկոլ Փաշինյանը, մասնավորապես, ասել էր.

«Սրա հիման վրա երկար տարիներ ձեւավորվում եւ մատուցվում էր մի խոսույթ, թե Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգավորումը հնարավոր է միայն հայկական կողմի միակողմանի զիջումների հիման վրա: Հուլիսյան հաղթական մարտերը ջախջախեցին արդեն շուրջ 10 տարի Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության կողմից կառուցված խոսույթը՝ ապացուցելով, որ Ղարաբաղի հարցը չունի ռազմական լուծում, եւ Ադրբեջանը պիտի անխուսափելիորեն որդեգրի կառուցողական մոտեցումներ»:

Եթե հավատում ենք Նիկոլ Փաշինյանի 2025 թվականի օգոստոսի 23-ի ուղերձի անկեղծությանը, ապա կարող ենք միայն մեկ եզրահանգում կատարել. պատերազմից ուղից մեկ ամիս առաջ նա ոչ միայն չէր փորձում վերադառնալ դեպի բանակցություններ եւ փոխզիջումներ, այլեւ կրակին յուղ էր լցնում:

Վերջին 5 տարվա ընթացքում տասնյակից ավել հոդվածներում փաստերով եւ Փաշինյանի ելույթներից մեջբերումներով ներկայացրել եմ, թե ինչպես է նա խեղաթյուրել եւ նենգափոխել այն ամենը, ինչ կապված է բանակցային գործընթացի խաթարման եւ պատերազմն անխուսափելի դարձնելու հետ: Ստորեւ կարող եք տեսնել դրանցից մի քանիսի հղումները եւ համոզվել, որ «Իրական Հայաստանի» գաղափարախոսը իրականում մեկ «գաղափարախոսություն» ունի՝ որքան հնարավոր է երկար իշխանության մնալ եւ խուսափել պատասխանատվությունից:

Դեր Զոր չգնացինք. Դեր Զորի ուրվականը բերվեց Հայաստան

20 հարց «100 փաստի» սիրահար վարչապետին

«Պլյուս-մինուս» 9 կետ Փաշինյանի «ճանապարհային քարտեզից»
 
Նա պղծեց նաեւ Սարդարապատը
 
«Ընտանիքի հոր» կոկորդիլոսի արցունքներն ու լոզոտ հարեւանը

Շառլ Միշելին «փուռն է տալիս», մեզ էլ ապուշի տեղ է դնում

Գերագույն գլխավոր անզորը

Մադրիդյան սկզբունքները 2019-ին եւ 2023-ին՝ Փաշինյանն ընդդեմ Փաշինյանի

«Մյունխենյան սկզբունքները»՝ 5 տարի անց

Արա Թադեւոսյանը Մեդիամաքսի տնօրենն է: