«Այս ու այն կողմից պայթյունի ձայներ էին լսվում, ու սեւ, թանձր ծուխ էր բարձրանում։ Ազնիվը դեռ աստիճաններին նստած հեծկլտում էր։ Մտքում միայն մի հիմար միտք էր պտտվում՝ եթե ինքը չկարողացավ խոստումը պահել եւ արտասվեց, Դավիթն ինչպե՞ս էր ողջ մնալու խոստումը պահելու»։

Համբարձում Համբարձումյանի «Դաջվածքը» պատմվածքից են այս տողերը։ «Դաջվածքն» ու դրան հաջորդած հինգ պատմվածքներն ընդգրկված են Համբարձում Համբարձումյանի «Բուդը» ժողովածուում, որը լույս է ընծայել «Անտարես» հրատարակչությունը։

- Գրքում տեղ գտած պատմվածքները մեր իրականության տարբեր կողմերն են ներկայացնում։ Գիրքը սկսել եք 44-օրյայի մասին պատումով, ավարտել 90-ականների անդրադարձով։ Կա՞ ինչ-որ ակնարկ դրանում։

- Հատուկ իմաստ չեմ դրել դրա մեջ։ Իրականում գիրքը նախատեսել էի գրել Արցախի թեմայով։ Ուզում էի վերաիմաստավորել Արցախյան շարժման անցած ճանապարհը, Հայաստանի հետանկախության շրջանը՝ ոչ միայն գեղարվեստական գրականության՝ ինչպես ենք անդրադարձել եւ հիմա ինչպես ենք ուզում անդրադառնալ, այլ մեր գործած քաղաքական սխալներն ու ձեռքբերումները վերաիմաստավորելու տեսանկյունից։

Բայց Արցախի բռնի տեղահանումից հետո մի տեսակ զգացողություն առաջացավ, որ այդ վերաիմաստավորումներն էլ են ժամանակավրեպ, գուցե ժամանակ է պետք հասկանալու համար՝ ինչ եւ ինչպես տեղի ունեցավ։ Դրա համար, շատ գաղափարներ, կիսատ պատմվածքներ, որ նշել էի ինձ մոտ, չավարտեցի։ Ըստ էության՝ գրքի ստեղծման նախնական գաղափարը փոխվեց։ Մնացած թեմաները եկան լրացնելու բացը, որ գիրքը կազմվի։

- Վերջին շրջանում ստեղծվող գրականությունը այս կամ այն կերպ առնչվում է Արցախի հիմնահարցին, 44-օրյա պատերազմից հետո մեր առաջ ծառացած մարտահրավերներին։ 90-ականներին կարծես չկար ինչ-որ բան ասելու շտապողականություն։

- Երբ ինչ-որ թեմա քեզ շոկի է ենթարկում, երբ ցավն ուժեղ է, առաջին հակազդեցությունը դա է՝ ինչ-որ ձեւով այդ թեմային անդրադառնալը։ 44-օրյա պատերազմից հետո բոլորիս առաջ էլ կանգնեց վերաիմաստավորելու խնդիրը, փորձում ենք հասկանալ՝ ինչ սխալներ արեցինք մենք, ինչ սխալներ արեց քաղաքական էլիտան։

Լուսանկարը` Անտարես

Համբարձում Համբարձումյանը