Ռոբերտ Ամիրխանյան. Բոլորս պաշտպանության կարիք ունենք - Mediamax.am

Ռոբերտ Ամիրխանյան. Բոլորս պաշտպանության կարիք ունենք
2951 դիտում

Ռոբերտ Ամիրխանյան. Բոլորս պաշտպանության կարիք ունենք


Կարդացեք նաեւ. Ռոբերտ Ամիրխանյան. Մինչեւ ցավի դասը չստանաս, պատը չես զգա

Կարդացեք նաեւ. Ռոբերտ Ամիրխանյան. Հիմա երկու մարդկանց միմյանց գտնելու ճանապարհն է վտանգված

1999-ի խորհրդարանական ընտրություններում Ռոբերտ Ամիրխանյանն ընտրվեց Աժ պատգամավոր, իմ հաջորդ հարցազրույցը, որ տպագրվեց 2000-ի փետրվարի 22-ին, «ՀՀ»-ում, արդեն ոչ միայն Կոմպոզիտորների ու երաժշտագետների միության նախագահ, այլև ԱԺ պատգամավոր Ռոբերտ Ամիրխանյանի հետ էր:

-Կոմպոզիտոր Ռոբերտ Ամիրխանյանը շատ չի՞ հեռացել երաժշտությունից:

-Գուցե ավելի է մոտեցել՝ ընդլայնելով հիմնական գործը: Ես չեմ կարող համակերպվել, որ իմ կողքին գտնվող երաժիշտը ստեղծագործելու տարրական պայմաններ չունի: Առաջնահերթ խնդիր է, որ մեր երկրում ձևավորվի մշակույթի քաղաքականություն, կայանա մշակույթի օրենքը, հեղինակային իրավունքը իր վերջնական տեսքն ստանա, միջազգային պայմանագրերում ներառվի մեր մշակույթը՝ իր իրավունքների պաշտպանության մեջ, որպեսզի կարողանանք ստեղծել և աշխատեցնել հովանավորչական մեխանիզմներ, կարողանանք ճշտել ստեղծագործական միությունների և միավորումների կարգավիճակը, որպեսզի տարբեր միությունների շարքում չդիտվի, այլ առանձնանա իբրև արժեք գեներացնող կենտրոն… Բազմաթիվ հարցերի հրամայականով, ճիշտ եք, կոմպոզիտոր Ռոբերտ Ամիրխանյանը հեռացել է երաժշտությունից, բայց դա նշանակում է երաժշտության առօրյա պատկերացման ընդլայնում: Ես երաժշտությունից հեռանալ երբեք չեմ կարող, որովհետև երաժշտությունն ինձնից չի հեռանում:

-Վերջին անգամ ե՞րբ է հնչել «Կկատարվի Ռոբերտ Ամիրխանյանի նոր երգը»:

-Փետրվարի սկզբին մեծ համերգով հանդես ենք եկել Կահիրեում, հնչել են հին ու նոր երգեր, շուտով համերգ կլինի Ավստրալիայում, Երևանում կհնչի իմ հեղինակային համերգը, որ հետաձգվեց անցյալ նոյեմբերից:

-Ի՞նչ է ուզում այսօր խորհրդարանում օրենսդիր Ռոբերտ Ամիրխանյանը: Մշակույթի մասին օրենքը երաժշտարվեստի մասով ինչպիսի՞ն պիտի լինի, որ գործի և նորից գեղեցիկ բառեր չգրվեն գեղեցիկ թղթերին:

-Օրենքը չպիտի լինի մեռած բառերի բառարան: Մենք մեր ցանկություններում դարձել ենք բավականաչափ կատեգորիկ, այդպիսին են և մեր որոշումները, մինչդեռ մշակույթը հանդարտ ընթացք է պահանջում: Մշակույթը այսօր օտարանում է, նոր սերունդը չգիտի՝ ո՞վ է Արամ Խաչատրյանը, Կոմիտասը դառնում է փողոցի անուն: Ընտրություններից առաջ բոլորը խոսում էին, որ խորհրդարանը պրոֆեսիոնալ պիտի լինի: Չեղավ և դեռ երկար ժամանակ չի լինի, որովհետև պրոֆեսիոնալ խորհրդարանը ենթադրում է ճյուղային-մասնագիտական ոլորտների պատգամավորների ներկայություն, բայց բուն ընտրության պահին այս սկզբունքը չի արտահայտվում: Ստացվում է ոչ մասնագիտական խորհրդարան, և այսօր շատ ու շատ երաժիշտների ուղղակի սպասելիքները խորհրդարանից անձնավորվում են մեկ պատգամավորով որոշակի և ընդհանուր առմամբ պետության քաղաքականությամբ: Այսօր մշակույթի մարդը օրենքի առաջ անպաշտպան է: Մշակույթի մասին հարց կարող է բարձրացնել յուրաքանչյուր ոք, իսկ երբ խոսում են արվեստագետները, նշանակում է մշակույթը գտնվում է ստվերված վիճակում: Իսկ եթե երկիրը մտահոգ չէ իր գիտական-կրթական-մշակութային-հոգևոր արժեքների վիճակով, դատապարտված է: Սա իրական վտանգ է, առավել իրական և առավել վտանգավոր, քան մեր բոլոր տնտեսական խնդիրները:

-Մենք անընդհատ խոսում ենք այդ մասին, ի՞նչ գործ պիտի հաջորդի խոսքերին՝ վիճակը փոխելու համար: Օրենսդրական դաշտում ի՞նչ կարելի է անել ճգնաժամից դուրս գալու համար:

-Նախևառաջ՝ մենք չունենք օրենքի զգացողություն: Հասարակարգը գոյանում է որոշակի ստուգված-հստակեցված սկզբունքների շուրջ: Եթե հաշվի առնենք, որ բազմաթիվ խճողումներ են կուտակում նախկինում ընդունված օրենքները, կացությունն ուղղակի նմանվում է խճճված թելերի մի հանգույցի, որը համակարգված պիտի կարգի բերել:

-Իսկ եթե սրո՞վ քակվի, ինչպես Ալեքսանդր Մակեդոնացին կտրեց գորդյան հանգույցը:

-Ալեքսանդր Մակեդոնացին աշխարհակալ էր, զորավար, արվեստասեր, բայց հազիվ թե արվեստագետ: Մշակույթի առանձնահատկությունների անտեսումն է հենց հանգեցրել հանգույցի խճճմանը: Ինչու՞ են այսօր մարդիկ լքում հայրենիքը: Ապագայի հանդեպ կորած հավատի՞ պատճառով, ապրելու խնդիրը չլուծելո՞վ, թե՞ դրսի ծրագիր է՝ երկիրը թուլացնել ինչ-ինչ վճիռներ պարտադրելու: Մեր կենսական խնդիրների հանգուցակետերը արդեն իսկ ուրիշներին զիջելու ընթացքի մեջ ենք: Մարդկանց կյանքը կազմակերպելու համար հստակ, պարզ քայլեր են հարկավոր՝ օրենսդրական մշակումներ, որպեսզի նախ հավատանք օրենքին, հետո առաջնորդվենք օրենքով: Մարդն այսօր այլևս ոչնչի չի հավատում:

-Դուք հավատու՞մ եք:

-Ես հավատում եմ, երբ ոչ ոք չի հավատում, չեմ հավատում, երբ բոլորն են հավատում:

-Ի՞նչ է դա նշանակում:

-Երբ ոչ ոք չի հավատում, համատարած հոռետեսության մեջ պիտի գտնվի մեկը, որ լույս վառի: Իսկ երբ հավատում են բոլորը, մեկ համակարգի գերակայությունը հանգեցնում է քարացածության՝ այդ փուլը մենք արդեն անցել ենք: Օժտված մարդը կարողանում է տեսնել, հոգևոր առաքելությունը բացում է հոգու աչքերը, զանգվածային մարդը պիտի քանդի, որ տեսնի՝ ի՞նչ է կատարվում: Ցավոք, մենք քանդում ենք, որ հասկանանք՝ քանդել չէր կարելի:

-Հայաստանի Կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միությունը օրենսդրական որևէ նախաձեռնությամբ հանդես գալու՞ է:

-Ստեղծագործական միությունների կարգավիճակի հարցով: Վերջերս մենք ստեղծեցինք ստեղծագործական միությունների միավորված հանձնախումբ, որտեղ գրողներն են, ճարտարապետները, նկարիչները, թատերագետները՝ հասկանալու, թե ինչ է մեր խնդիրը: Յուրաքանչյուրս մեր տանը մեր հոռետեսական ապրումների մեջ ենք, բայց կյանքը իր պահանջներն է թելադրում: Մեզ միավորում է քայլ անելու անհրաժեշտության գիտակցությունը: Միջմիութենական խորհուրդը ստեղծվեց հենց այդ նպատակով: Մեր գոյության էս վիճակը զարմանալի հոգեբանություն է ձևավորել՝ մենք միշտ մեղավոր ենք փնտրում, որին մեղադրենք մեր դժբախտության համար: Ստալինը մեղավոր էր, Բրեժնևը մեղավոր էր, Գորբաչովը մեղավոր էր… Անցյալի մտածողությամբ դեռ վհուկներ ենք որոնում՝ այրելու ու մեր դժբախտությունների արմատը իբր թե հատելու համար: Եվ չի ստացվում հանգիստ աշխատանքային մթնոլորտ, մենք չափազանց բևեռացված ենք, կուսակցականացված, գունավորված: Բոլորս կռվի դիրքերում ենք: Հանապազօրյա հացի խնդիր լուծելիս ի՞նչ հոգևոր հաց: Իսկ այդպես մեզ զրկում ենք հեռանկարից: Ստեղծագործական միությունների միջմիութենական խորհրդի նախաձեռնություններից առաջինն այն է լինելու, որ երկրում պրոֆեսիոնալ երևույթը գեներացնող կազմակերպությունները դիտվեն պետական-ազգային արժեք արարող կազմակերպություններ: Ընդունում եմ բոլոր բացասական բաղադրիչները՝ կիսատ-պռատ, չգրող ու հավակնոտ արվեստագետներով, այնուհանդերձ, ընդհանուր դաշտում է գոյանում գագաթը: Պետության վիճակը ծանր է, և պետական գանձարանն ի զորու չէ այդ հարցերը լուծել, բայց պետությունը պետք է ընդունի և ճանաչի իր արժեքները և կարգավիճակ տալուց հետո ձեռնարկի հովանավորչական մեխանիզմի ստեղծման քայլերը: Մենք երիցս նզովյալ հատկություն ենք ձեռք բերել ամեն ինչի մեջ միայն բացասականը և հակառակը տեսնել: Երբ հաղթահարենք դա, կհասկանանք, որ միայն փոխօգնությամբ է հնարավոր ելքեր գտնել փակուղուց:

-Ի՞նչ է նշանակում այսօր մշակույթ:

-Մշակույթի զգացողությունը գլոբալ առումով ճշտում է մեր ինքնազգացողությունը: Մենք կարծես դադարել ենք մեզ զգալ, պայմանական այս վիճակում լուծում ենք բոլորովին այլ խնդիրներ: Մարդը կյանքում լուծում է երեք կարգի հարցեր՝ կենսապահովում, քաղաքականություն, հոգևոր բավարարություն: Ո՞ր կարգում է մշակույթը: Ամենայն հավանականությամբ՝ հոգևոր բավարարության:

-Ինչու՞ ոչ քաղաքականության:

-Հոգևորի զգացողությամբ է քաղաքականությունը ձևավորվում: Բարձրաթռիչ ժողովրդի քաղաքականությունը բոլորովին այլ է, սովալլուկ ժողովրդի քաղաքականությունն այլ է: Քաղաքականությունը արժեքի պահպանության, ինտեգրման, ընդլայնման խնդիրներ է լուծում ի վերջո: Այս պայմաններում մշակույթի զգացողությունը նշանակում է նախ ինքնազգացողություն, որպեսզի աշխարհի հետ կարողանա հավասարը հավասարի հետ խոսել: Եթե աշխարհի երկրները մեզ ճանաչեն մեր մշակույթի դրսևորմամբ, նրանց վերաբերմունքը կլինի բոլորովին ուրիշ: Հոգևորի զգացողությունը ներառում է և կրթություն, և գիտական ներուժ, և իվերջո՝ կենտրոնաձիգ ուժերի օգնությամբ, սերնդի պահպանություն, հայրենիքի զգացողություն: Հայրենիքից հեռացողները այսօր իրենց գոյության խնդիրը չեն լուծում, նրանք լուծում են միայն ապրուստի խնդիրը: Իսկ հոգևոր զգացողությունը պահանջում է հայրենի հող, հայրենի երկրի ձգողականության ուժեր: Մշակույթի զգացողությունը ազգապահպանման խնդիրներ է հարուցում և լուծում:

-Բանաձևե՞նք, որ մշակույթի զգացողությունը նշանակում է երկրի ազգային անվտանգության ապահովում:

-Ազգային անվտանգության գրավական՝ առաջին հերթին:

-Խորհրդարանում որևէ խմբի, խմբակցության հարու՞մ եք:

-Ոչ:

-Ինչու՞, չէ՞ որ այդ դեպքում Ձեր ասելիքը ավելի ազդու կլիներ և կարտահայտվեր ոչ միայն Ձեր մեկ ձայնով, այլև այդ խմբի բոլոր ձայներով կպաշտպանվեր:

-Իմ ձայնը պակաս ազդու չէ: Ես կարող եմ ինձ թույլ տալ մենակ լինելու երջանկությունը: Մշակութային, հոգևոր խնդիրներ արծարծելու համար ես ինձ մենակ չեմ զգում, ամբողջ խորհրդարանը կուռ մեխանիզմ է այդ պարագայում: Ըստ իս, առավել արդյունավետության համար յուրաքանչյուր պատգամավոր պիտի հաշվետու լինի ոչ միայն իր ընտրողներին, այլև՝ որոշակի ինտելեկտուալ շրջանակի՝ գիտակցելով իր անելիքի կարևորությունը և միջոցները: Ես երկար մտածել եմ, թե ո՞րն է լինելու մեր խորհրդարանի ոճը, ընդհանրացված գործունեության ի՞նչ որակ է ընտրվելու: Տարբեր անհատները պիտի միասնական ասելիքով գոյացնեն այդ ոճը: Դա ժամանակի հարց է, և այն, ինչ աստիճան առ աստիճան սկսում էր գոյավորվել, հոկտեմբերի 27-ին խաթարվեց:

-Հոկտեմբերի 27-ից հետո, ի թիվս այլ հրաժարականների, հնչեց նաև խորհրդարանի լուծարման պահանջը, ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ խնդրին:

-Սխալ է: Եվ ոչ մի խնդիր չի լուծի: Այսօր մենք կարիք ունենք հստակ կացությունների, շարունակական գործընթացների: Խորհրդարանի լուծարումը երկիրը տենդի վերադարձնել է նշանակում՝ նոր ընտրություններ, նոր կողմնորոշումներ, իսկ ժամանակը չի սպասում, ընդհակառակը՝ պետք է բարձրացնել խորհրդարանի գործունեության ակտիվությունը: Լուծարումը կնշանակեր նոր կրակոց խորհրդարանի վրա: Անշուշտ, հոգեբանորեն մայիսի 30-ից հետո և հոկտեմբերի 27-ից հետո մենք ունենք տարբեր խորհրդարաններ, ուզում եմ հավատալ, որ վերադառնում ենք բնականոն գործունեության: Համաձայն եմ, որ հոկտեմբերի 27-ի կրակոցների արձագանքները դեռ երկար մնալու են խորհրդարանում և պատգամավորների ներաշխարհում, բայց կյանքը շարունակվում է, և հիմա արդեն յուրաքանչյուրի հոգեկան վերականգնումը իր խնդիրն է: Խորհրդարանը այսօր պիտի ինքն իրեն հավաքի և հստակ աշխատի, ինչպես 1988-ի ավերիչ երկրաշարժից հետո մարդիկ իրենց մեջ ուժ գտան հարազատներին հողին հանձնել և շարունակել կյանքը:

-Ձեր  կարծիքով՝ ո՞րն է օրենսդիր և գործադիր իշխանության առավելագույն բարենպաստ հարաբերության հիմքը: Հատկապես հարցուպատասխանի օրերին այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ միմյանց հանդիպել են հակամարտող կողմեր:

-Ես  էլ եմ ապրել այդ զգացողությունը: Գործադիր իշխանությունը օրենսդիրին վերաբերվում է իբրև բողոքավորի շատ հաճախ: Դիրքերի գնահատականները ճշգրտվել և հղկվել կարող են հաճախակի հանդիպումներում և քննարկումներում միայն: Խորհրդարանը մի տեսակ պախարակված վիճակում է իսկզբանե:

-Ինչու՞: Խորհրդարանն ի վերջո ունի հիմնական առավելություն՝ ընտրված լինելը, մինչդեռ գործադիր իշխանությունը նշանակվում է, որ չի տալիս մի քանի տարի աշխատելու երաշխիք:

-Խորհրդարանի մասին այնքան է բացասական խոսվել, որ ակնածանքը  տարտղնվել է, ո՞վ պիտի հարգի ու հավատա խորհրդարանին, երբ պատգամավորների մասին եղած-չեղած, ինչ ասես ասվում ու գրվում է, ինչ պիտակներ ասես փակցվում են, պատգամավորը հայտնվում է պատյանը ներքաշված ոզնու վիճակում: Դա սխալ է, բայց դա է այսօր երկրի ընդհանուր վիճակը: Բոլորս պաշտպանության կարիք ունենք:

-Ընտանիքում երջանի՞կ մարդ եք:

-60 տարեկանում այդ հարցը գրեթե տեսական է: Երջանիկ եմ, որովհետև սիրում եմ կնոջս, երջանիկ եմ, որովհետև երկու հիանալի դուստրեր ունեմ, երջանիկ եմ, որովհետև արդեն երեք թոռ ունեմ: Երջանիկ եմ, որովհետև երաժշտություն եմ գրում և ներքին ներդաշնակության զգացողություն ունեմ:

-Ձեր հարցը ինձ:

-Ի՞նչն է օգնում Ձեզ միշտ ալիքի վրա մնալ:

-Հաճախակի ալիքի տակ ընկնելու փորձառությունը:

***

Իսկ հետո ես աշխատանքի անցա խորհրդարանում ու Ռոբերտ Ամիրխանյանի հետ նաև ճանապարհ գնալու երջանկությունն ունեցա: Նա ճանապարհի հիանալի ընկեր էր, որ որտեղ դաշնամուր էր տեսնում, սկսում էր նվագել՝ Մոսկվայում, Ռիգայում, Վիլնյուսում, Վարշավայում… Ամենից շատ՝ «Հայի աչքերը»: Երբ ԱԺ նախագահ Արմեն Խաչատրյանի գլխավորած պատվիրակության կազմում Մերձբալթյան հանրապետություններում էինք, Լատվիայում նախընտրական շրջան էր:



Ստացվեց այնպես, որ մեզ ուղեկցում էր ընդդիմադիր պատգամավոր (ցավոք, անունը չեմ հիշում), գործադիր, օրենսդիր, հոգևոր իշխանությունների հետ հանդիպումների միջակայքում ես այդ պատգամավորին անընդհատ հարցեր էի տալիս՝ քաղաքականության, տնտեսության, մշակույթի, իշխանության հետ հարաբերությունների մասին: Պատասխանները շատ հանգամանալից էին ու համակողմանի, ներկայացնում էր իրենց ծրագրերը, բայց ոչ մի խոսք իշխանության սխալների մասին: Երբ մնացինք մենակ, Ռոբերտ Ամիրխանյանն ասաց. «Այս մարդը իր հայրենիքի տերն է, մենք ե՞րբ ենք դառնալու այսպիսին: Տեսա՞ր, որ ոչ մի խոսք չասաց իշխանության դեմ: Մենք ո՞վ ենք, որ մեզ մոտ քննադատի իր երկրի իշխանությանը»: Իհարկե, նկատել էի, բայց չէի սպասում, որ Ռոբերտ Ամիրխանյանը այդպես ցավագին կընդունի ուրիշի հայրենասիրությունը:

***

Ռիգայում Ռոբերտ Ամիրխանյանն ու Ռայմոնդ Պաուլսը (նա ևս Սեյմի պատգամավոր էր) հրաշալի զույգ էին, որ իսպառ մոռացած քաղաքականությունը՝ տարվել էին երաժշտական հիշողություններով:



Նրանք միմյանց հիշեցնում էին իրենց հանդիպումներն ու դնդնում միմյանց երգերը: Ես այնպես սպասում էի, որ այցի ավարտին համատեղ երգ է ծնվելու, բայց սխալվում էի, թերևս այդպես կլիներ, եթե երկուսն էլ կոմպոզիտոր չլինեին:

***

Ես, իհարկե, կարող էի բազում դրվագներ պատմել տարբեր այցերից, բայց կարծում եմ, որ Ռոբերտ Ամիրխանյանի հարցազրույցները արդեն այնքան մտածելու, այն օրերի ու մեր օրերի համադրումների հենքեր են տվել, որ հիշողությունների այս 13 էջերը պետք չէ ծանրաբեռնել: Գուցե ինչ-որ ժամանակ դա էլ գրեմ: Իսկ հիմա ես իսկապես սիրով ու սիրելով սպասում եմ Ռոբերտ Ամիրխանյանի նոր երգերին ու նոր մեղեդիներին: Վստահ եմ՝ ոչ միայն ես:

Կարդացեք նաեւ. Ռոբերտ Ամիրխանյան. Մինչեւ ցավի դասը չստանաս, պատը չես զգա

Կարդացեք նաեւ. Ռոբերտ Ամիրխանյան. Հիմա երկու մարդկանց միմյանց գտնելու ճանապարհն է վտանգված

Անահիտ Ադամյանը բանասիրական գիտությունների թեկնածու է, պետական դասի խորհրդական 2-րդ աստիճանի:

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել Մեդիամաքսի տեսակետներին:

Կարծիքներ

Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում:




Մեր ընտրանին