Պատերազմի վերքերը դեռ երկար ենք բուժելու, սակայն մեր բժիշկների նվիրված ու անխոնջ աշխատանքի շնորհիվ, վիրավոր զինվորներն օր առաջ նորից կյանք են մտնում:
Այդ նպատակի համար բարդագույն վիրահատությունները շարունակվում են մինչ օրս: Վերջերս Հայաստանում առաջին անգամ կատարվել է արհեստական սրունքթաթային հոդի պատվաստում: Մեդիամաքսը «Սլավմեդ» բժշկական կենտրոնի վնասվածքաբանության եւ օրթոպեդիայի բաժանմունքի ղեկավար Կարեն Մարտիրոսյանի հետ զրուցել է այս վիրահատության, պատերազմի օրերին կատարված ու չընդմիջվող աշխատանքի մասին:
Խնդիրների վերհանումից դեպի լուծում
Պատերազմի ընթացքում աշխատանքը բավականին ծանր էր: Մենք առերեսվում էինք նոր տեսակի վնասվածքների ու նոր տիպի տրավմաների հետ, որոնք անգամ շատ մեծ փորձ ունեցող երկրներում չեն ճանաչվել: Խոսքը հիմնականում վերաբերում է անօդաչու թռչող սարքերի հարվածների հետեւանքով առաջացած վնասվածքներին, որոնք իրենց բնույթն ու առանձնահատկություններն ունեն:
Պատերազմի ընթացքում մեր մի խումբ կոլեգաներ Հայաստան ժամանեցին Ռուսաստանից, ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից՝ ցանկանալով իրենց ներդրումն ունենալ մեր տղաների բուժման հարցնում: Նրանց մի մասն աշխատեց հենց Ստեփանակերտում: Նրանք բավականին մեծ դեր ունեցան, որովհետեւ շատ բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներն առաջնագծում էին, մինչդեռ սովորաբար այդպիսիք թիկունքում են մնում՝ վերջնական բուժում կատարելու համար:
Կարեն ՄարտիրոսյանըԼուսանկարը` Մեդիամաքս
Մասնագետները տեսան այն խնդիրները, որ կապված են մեր կազմակերպչական աշխատանքի հետ՝ ժամանակակից պատերազմն առաջադրում է լրիվ նոր, չսպասված մարտահրավերներ: Դրանից էլ գաղափար առաջացավ ստեղծել մի ծրագիր, որով հնարավոր կլինի Հայաստանը դարձնել բուժօգնության ոլորտի առաջատարներից մեկը, որպեսզի մեր զինվորները ստանան ոչնչով մյուսներին չզիջող բուժում: Սրա համար պետք էր ստեղծել նոր կազմակերպություն, քանի որ ավելի ճիշտ ու հեշտ է զրոյից ինչ-որ բան ստեղծել, քան վերանորոգել եղածն այն դեպքում, երբ լիարժեք չի աշխատել:
Խոսքը «Eternal Nation»՝ «Հավերժական ազգ» հիմնադրամի մասին է, որի նպատակը վիրավոր հայ զինվորների առողջության վերականգնումն է բժշկական ծառայությունների զարգացման միջոցով:
Դեպի Հայաստան
Ծրագրի շրջանակում արտերկրի առաջատար մասնագետները գալիս են Հայաստան եւ կատարում հսկայական աշխատանք: Գաղափարն այն է, որ բժշկության ոլորտի ինչպես հայ, այնպես էլ այլազգի առաջատար մասնագետները սովորեցնեն, ներդնեն ժամանակակից մեթոդներ: Պարբերաբար մի խումբ բժիշկներ գալիս ու մասնակցում են վիրահատությունների, որոնք մեր զինվորների էտապային բուժումներն են: Սա շատ մեծ օգնություն է թե´ զինվորների, թե´ տեղացի բժիշկների համար, որովհետեւ նրանք առնչվում են ժամանակակից մեթոդներին:
Ծրագրի շրջանակում 2021թ. սեպտեմբերի վերջին եւ հոկտեմբերի առաջին օրերին կրկին տեղի ունեցավ առաջատար բժիշկների հերթական այցը: Մեր բաժանմունքն աշխատել է ոտնաթաթի բժիշկ Արմեն Հակոբջանյանի հետ: Երեք զինվոր ու երկու քաղաքացիական պացիենտ ստացել են ոտնաթաթի հետ կապված բուժում ուլտրաժամանակակից եղանակներով:
Վերադարձնելով շարք
Թեեւ մենք ունենք կոնքազդրային, ծնկային հոդերը փոխելու տասնամյակների փորձ, բայց մինչ այժմ սրունք-թաթը ոչ մի կազմակերպության կողմից Հայաստանում ներկայացված չէր: Այսինքն՝ պարզապես չկա այդ հոդը, որ վերցվեր ու տեղադրվեր, հետեւաբար չկար նաեւ նման վիրահատության փորձ:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Ծրագրի շրջանակում կատարվեց պրոթեզի գնումը, որի գումարը հավաքվել էր արտերկրում հեռուստամարաթոնների միջոցով: Դրանք բավականին թանկարժեք են: Բացի այդ, նույն ծրագրով շուրջ 70 զինվորի համար ձեռք բերվեցին պրոթեզներ:
Մեր զինվորների համար տեղի ունեցավ այդ բացառիկ վիրահատությունը՝առաջին անգամ Հայաստանում կատարվեց արհեստական սրունքթաթային հոդի պատվաստում: Դրանք այն դեպքերն էին, երբ ոտքը պետք է ընդհանրապես հեռացվեր, իսկ հիմա նրանք կունենան ոտք, որը շարք կվերադարձնի ու դեռ երկար կծառայի:
Զինվորներից մեկը մեր գերի ընկած տղաներից էր, որ կորցրել էր մի ոտնաթաթը, իսկ մյուսը շատ վատ վիճակում էր: Անցնելով պատերազմի փորձություններով, իսկ հետո գերության սարսափով, նա հիմա քայլում է լիարժեք, ապրում է ու վերադառնում շարք:
Ծրագիրը շարունակական է լինելու: Հուսով ենք, որ նորից կստեղծենք միջոցներ, որպեսզի ոտքեր տանք մեր զինվորներին:
Պարտական ենք զգում
Այժմ ծրագրի շրջանակում Հայաստան ժամանող մասնագետները գալիս են իրենց ֆինանսական միջոցների հաշվին, նույնն էլ այստեղ վիրահատություն իրականացնող բժիշկներն են: Մենք պարտական ենք մեր զինվորներին:
Կարեն ՄարտիրոսյանըԼուսանկարը` Մեդիամաքս
Ցավոք, ունեցել ենք խնդիր պետպատվերի մուծումների առնչությամբ: Հուլիսի 15-ից մինչեւ հոկտեմբերի 15-ը գրեթե չենք ունեցել մեր զինվորների համար պետպատվեր ու նրանք պետք է վճարովի հիմունքներով սպասարկվեին: Սա, իհարկե, անարդար է: Մեզ մոտ զինվորները վիրահատվեցին նվիրատուների շնորհիվ: Այս պահին խնդիրը կարծես կարգավորվել է:
«Հավերժական ազգ» հիմնադրամի գործունեությամբ նախատեսվում է նաեւ ստեղծել մի հիվանդանոց, որը կաշխատի հենց այդ գաղափարով ու կլինի բժիշկների հիվանդանոցը, այլ ոչ թե կպատկանի ինչ-որ սեփականատիրոջ: Այդ կերպ առաջատար մասնագետները հնարավորություն կունենան մատուցելու առաջատար բուժման եղանակներ հիմնականում վնասվածքաբանության եւ օրթոպեդիայի ոլորտում:
Կյանքի ծարավը
Պատերազմի օրերին ես Երեւանից էի աշխատում՝ միաժամանակ ղեկավարելով ու վերահսկելով երկու ստորաբաժանում՝ Սլավմեդ ու Գրիգոր Նարեկացի բժշկական կենտրոններում: Երկու հիվանդանոցներում միասին ունեցել ենք 200-ից ավելի վիրավոր եւ միայն մեկ ամպուտացիա, որի դեպքում էլ պացիենտը մեզ մոտ հասել էր արդեն առանց վերջույթի:
Կարեն ՄարտիրոսյանըԼուսանկարը` Մեդիամաքս
Մեծ շնորհակալություն եմ ուզում հայտնել բոլոր այն մարդկանց, որոնք թիկունքում էին: Առաջնագծի աշխատանքն անգնահատելի է, սակայն պակաս դեր չունի նաեւ վերջնական ապաքինումը:
Բուժման ընթացքը չի սահմանափակվում միայն վիրահատական գործունեությամբ: Վերականգնողական բուժման կենտրոնների դերը շատ մեծ է: Ցավոք, մեզ մոտ դա նոր է զարգանում: Մենք ունենք շատ տաղանդավոր վերականգնող բժիշկներ, որոնք պետք է առնչվեն ժամանակակից մեթոդներին:
Իհարկե, առողջության վերականգնման հարցում մեծ է նաեւ պացիենտի դերը: Ոչ ոք չի կարող ստիպել, որ մարդն ինքն իր վրա աշխատի: Բայց այն, ինչ տեսանք պատերազմից հետո, այդ կյանքի ծարավը, որ կար երիտասարդների մոտ, այն ուժն ու ձգտումը, հավատ է ներշնչում, որ վերականգնումը լավ կընթանա:
Գործիքը պետք է սրած պահել
Հայաստանի բժիշկների մասնագիտական ունակությունները թույլ տալիս են կատարել գրեթե բոլոր տեսակի բարդության գործողություններ, բայց կան առանձնահատուկ մեթոդներ, օրինակ, ռոբոտներով վիրահատությունները, որոնք Հայաստանում հնարավոր չէ իրականացնել. պարզապես այդ ռոբոտները չկան այստեղ: Երբ լինեն, մասնագետները վերապատրաստվեն՝ հենց այդ ռոբոտներով աշխատելու համար:
Կարեն ՄարտիրոսյանըԼուսանկարը` Մեդիամաքս
Բժշկական տուրիզմը Հայաստանի պարագայում արդիական է, քանի որ մենք ունենք բավականին զարգացած ուղղություններ եւ միջազգային գներից մատչելի ծառայություններ: Միշտ էլ ունենում ենք պացիենտներ ԱՄՆ-ից, Գերմանիայից, Շվեյցարիայից եւ այլ եվրոպական երկրներից:
Այսօր «Սլավմեդ» բժշկական կենտրոնը հանդիսանում է առաջատար կլինիկաներից մեկը, որտեղ հնարավոր է ստանալ ժամանակակից բուժում: Արվում են զանազան ռեկոնստրուկտիվ վիրահատություններ, կարողանում ենք շտկել ոտքերի, ձեռքերի դեֆորմացիաները, երկարացնել ոտքերն ու ձեռքերը, որի կարիքը երբեմն լինում է: Կատարվում են փակ վիրահատություններ՝ արտրոսկոպիա կամ, ինչպես ասում են, լապարասկոպիկ եղանակով վիրահատություններ: Կարողանում ենք փրկել մարդկանց հոդերն ու երկարացնել դրանց կյանքը՝ օգնելով մարդկանց ժամանակակից եւ արդյունավետ մեթոդներով:
Մի հին անեկդոտ կա: Մեկը մյուսին հարցնում է՝ ո՞րն է տարբերությունը վիրաբույժի ու Աստծու միջեւ: Պատասխանը հեշտ ու պարզ է. Աստված երբեք չի ասում, որ ինքը վիրաբույժ է, մինչդեռ վիրաբույժների մոտ որոշ չափով կա այդ մեծամտությունը:
Բժիշկն ընդամենը զենք ու գործիք է Աստծո ձեռքում, ամեն ինչ կատարվում է Աստծո կամքով: Բայց այդ զենքը պետք է լինի սուր, ու մեզանից հասնում է լինել պատրաստված, որ կարողանանք ճիշտ բուժում տալ: Սա հատկապես կարեւոր է, քանի որ մեր երկիրը պայթունավտանգ տարածաշրջանում է՝ ինչպես պատերազմի հնարավոր բռնկման, այնպես էլ երկրաշարժերի առումով: Մշտապես պետք է պատրաստ լինենք ամենաբարձր մակարդակի բուժօգնություն տրամադրելուն:
Գայանե Ենոքյան
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: