Ներկայացնում ենք American Enterprise Institute-ի ավագ գիտաշխատող Մայքլ Ռուբինի Armenians Must Make Ruben Vardanyan a Household Name հոդվածի հայերեն թարգմանությունը։
Մայքլ Ռուբին
IX դարի հայկական քրիստոնեական վանքը Տաթեւի միակ տեսարժան վայրը չէ, որը զբոսաշրջիկներին Սյունիքի այս փոքրիկ գյուղն է բերում։ Վանքից մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա «ՏաԹեւեր» են՝ աշխարհի ամենաերկար հետադարձելի ճոպանուղին։ Գործունեության առաջին տասնամյակում «ՏաԹեւեր»-ը ավելի քան մեկ միլիոն այցելու են տեղափոխել։ Չնայած զբոսաշրջության ոլորտի դանդաղ վերականգնմանը կորոնավիրուսի համաճարակից եւ Արցախյան պատերազմից հետո, ճոպանուղին պատրաստ է ավելի քան կրկնապատկել հոսքը։
«ՏաԹեւեր»-ի գաղափարի հեղինակն ու հիմնական ֆինանսական նվիրատուն բարերար Ռուբեն Վարդանյանն է։ Ճոպանուղու երկու կայաններում տեղադրված են ցուցանակներ, որոնք ներկայացնում են նրա հիմնադրամի դերը «ՏաԹեւեր»-ի ստեղծման գործում, բայց դրանք հիմնականում անտեսվում են այցելուների մեծամասնության կողմից։ Սա բաց թողնված հնարավորություն է։
Ես Իսլամաբադ էի այցելել նրանից հետո, երբ Հնդկաստանը զրկել էր Քաշմիրին հատուկ կարգավիճակից։ Ողջ Իսլամաբադում գովազդային վահանակները ցույց էին տալիս ժամանակի հաշվարկը, որն անցել էր Հնդկաստանի կողմից Քաշմիրի շրջափակումից հետո:
Երբ ՀԱՄԱՍ-ը գերեվարեց իսրայելցի պատանդներին 2023թ. հոկտեմբերի 7-ին, ԱՄՆ-ի եւ Եվրոպայի խոշոր քաղաքներում տեղադրվեցին պաստառներ, որոնց նպատակն էր ուշադրություն գրավել ստեղծված իրավիճակին։ ԱՄՆ-ում դեֆիցիտի կրճատման կողմնակիցները հաճախ գովազդային վահանակներ են գնում, որոնք ցույց են տալիս ազգային պարտքի ընթացիկ ծավալը։ Երբ «Արաբական քառյակը» 2017թ. սկսեց Կատարի շրջափակումը, երկու կողմերն էլ օգտագործում էին գովազդային բեռնատարներ՝ հանրային կարծիքը իրենց կողմ քաշելու համար։
Վարդանյանի ամենամոտ բարեկամները դավաճանեցին նրան։ Ադրբեջանական ուժերի կողմից Վարդանյանի ձերբակալությունից օրեր անց այն ժամանակ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության ղեկավար Սամանթա Փաուերը այցելել էր Բաքու։ Նրա «Դժոխքի խնդիր» գիրքը, որը ներկայացնում էր ցեղասպանություններին արձագանքելու ԱՄՆ անկարողությունը, Պուլիտցերյան մրցանակ ստացավ եւ համբավ բերեց հեղինակին։ Նա սերտորեն համագործակցում էր Վարդանյանի հետ եւ Օբամայի վարչակազմից հեռանալուց հետո ներգրավվեց «Ավրորա» մրցանակի ընտրող հանձնաժողովում, որը Վարդանյանը համահիմնադրել էր այն մարդկանց պատվելու համար, ովքեր պայքարում են ցեղասպանությունների դեմ։ Բայց նա չպահանջեց Վարդանյանի ազատ արձակումը այն ժամանակ, երբ դա դեռ հնարավոր էր՝ նախքան Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը բարձրացրեց տոկոսադրույքները։ USAID-ից հեռանալուց հետո Փաուերի լռությունը շլացուցիչ էր։ Լուրեր կան այն մասին, որ հայ պաշտոնյաներից ոմանք նվազեցնում են Վարդանյանի բանտարկության նշանակությունը՝ հնարավոր մրցակցից ազատվելու համար։
Սամանթա ՓաուերըԼուսանկարը` Ֆոտոլուր
Գուցե Հայաստանը չի կարող հույս դնել արդար ընկերների վրա, բայց հայերը կարող են ավելի լավ ինքնուրույն քայլեր ձեռնարկել։ Ռուբեն Վարդանյանի յուրաքանչյուր նախագծի հարեւանությամբ պետք է վահանակ տեղադրվի, որը կներկայացնի, թե որքան ժամանակ է պատանդ մնում Բաքվում։ Երթեւեկությունը «ՏաԹեւեր»-ով
տեւում է մոտ 12 րոպե, որի ընթացքում այցելուները ձայնագրություն են լսում շրջակա տեսարժան վայրերի մասին, բայց դրանում եւ ոչ մի բառ չի ասվում Վարդանյանի մասին։ Սա հազարավոր մարդկանց տեղեկություն հասցնելու բաց թողնված հնարավորություն է, ովքեր այլապես երբեք չեն լսի Վարդանյանի «գործի» մասին։
Հայկական կառավարության մի մասն այն կարծիքին է, որ ուշադրությունը Վարդանյանի եւ այլ պատանդների հանդեպ խանգարում է խաղաղության հասնելու ջանքերին։ Բայց դա սխալ է։ Խաղաղություն հաստատվում է այն ժամանակ, երբ մերկացնում են հանցագործներին, այլ ոչ թե մեղադրում են զոհերին։ Պատանդներին պաշտպանելու անկարողությունը ստիպում է Ալիեւին մտածել, որ նա կարող է օգտագործել պատանդներին՝ նոր զիջումներ կորզելու համար։
Հայերը պարտավոր չեն իրենց առաջնորդների հետ համընթաց քայլել։ Անգամ եթե պաշտոնական Երեւանը նվազեցնում է Վարդանյանի բանտարկության նշանակությունը, սովորական հայերը պարտավոր չեն դա անել։ Ռուբեն Վարդանյանի հիմնադրամի յուրաքանչյուր նախագիծ պետք է պատմի մի մարդու մասին, ով շարունակում է զոհաբերել իրեն հայկական մշակույթի, զարգացման եւ ինքնորոշման համար։ Հիմնադրամը կարող է վահանակներ տեղադրել յուրաքանչյուր քաղաքում եւ բնակավայրում։ Վարդանյանը եւ մյուս բանտարկյալները պետք է նույնքան հայտնի խղճի բանտարկյալներ դառնան, ինչպիսին էին Անդրեյ Սախարովն ու Նելսոն Մանդելան։
Այս հղումով կարող եք ձեռք բերել «Ռուբեն Վարդանյան. «Դոն Կիխոտն» ու «վիշապները»» գիրքը, որը պատմում է 2013-ից 2019-ը թվականներին Հայաստանում Ռուբեն Վարդանյանի ծավալած գործունեության մասին.
https://premium.mediamax.am/am/books/ruben-vardanyan
Այս հոդվածը թարգմանվել եւ հրապարակվել է «Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութեան աջակցությամբ: Հոդվածում արտահայտված մտքերը պարտադիր չէ, որ արտացոլեն «Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութեան կամ Մեդիամաքսի տեսակետները:
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: