Արդեն երկու տարի Երեւանում գործում է «Յանդեքս.Խցանումներ» սերվիսը: Մեդիամաքսը զրուցել է  ծառայության վերլուծաբան Լեոնիդ Մեդնիկովի հետ երեւանյան երթեւեկության, խցանումների մակարդակի վրա կորոնավիրուսային կարանտինի ազդեցության, ինչպես նաեւ ժամանակակից ուրբանիստիկայում փողոցների ծանրաբեռնվածության տվյալների կիրառման մասին:

- Որտեղի՞ց են ստացվում Յանդեքս.Խցանումների տվյալները եւ ինչպե՞ս են դրանք մշակվում:

- 2006 թվականին, երբ գործարվեցին Յանդեքս.Խցանումները,  ճանապարհային իրավիճակի վերաբերյալ տվյալները փոխանցվում էին փողոցներում տեղադրված հատուկ սարքերի միջոցով: 2008 թվականին գաղափար առաջացավ, որ ճանապարհին գտնվող անձը կարող է դառնալ տեղեկատվության աղբյուր: Սմարթֆոնների հայտնվելուց ու լայն տարածում գտնելուց ի վեր շատ վարորդներ սկսեցին երթեւեկել միացված նավիգատորով: Հիմա մենք կարող ենք բավականաչափ արագ եւ ճշգրիտ հաշվարկել մեքենաների հոսքի միջին արագությունը այս կամ այլ փողոցում:

Լեոնիդ Մեդնիկովը

Լուսանկարը` Քսենիա Կոլեսնիկովա

Այն վարորդը, որը ճանապարհորդում է Յանդեքս.Քարտեզների կամ Յանդեքս.Նավիգատորի օգնությամբ եւ ունի ինտերնետային միացում, մի քանի վայրկյանը մեկ անանուն տվյալներ է փոխանցում իր գտնվելու վայրի եւ տեղաշարժի արագության մասին:  Յանդեքս.Խցանումների ալգորիթմը համախմբում է հազարավոր վարորդների տվյալները, անտեսում է արագության «անոմալ» շեղումները (օրինակ, եթե ինչ-որ մեկը կայանել է մեքենան), հաշվարկում է միջին արագությունը եւ «ներկում է» քարտեզը համապատասխան գույներով՝ կանաչ, դեղին կամ կարմիր:

Համակարգը ցույց է տալիս, թե որքան արագ է հնարավոր տվյալ պահին անցնել ճանապարհի որոշակի հատվածը, սակայն ճանապարհորդության արագությունը ուղղակիորեն կապված է երթեւեկության գերբնակվածության աստիճանի հետ: Նույն տվյալների հիման վրա Յանդեքս.Քարտեզները կամ Յանդեքս.Նավիգատորը հաշվարկում են ընտրված երթուղու համար ճանապարհորդության գնահատված տեւողությունը: Իսկ խցանումների բալը ամբողջ քաղաքում տիրող ընդհանուր ճանապարհային իրավիճակի արագ գնահատումն է:

Այսպիսով, յուրաքանչյուր վարորդ, որը վարելիս օգտվում է ծառայությունից, օգնում է մեզ վերլուծել ճանապարհային իրավիճակը: Ստացվում է յուրատեսակ «ճանապարհային Վիքիպեդիա»: Որքան շատ են վարորդների տվյալները, այնքան ավելի ճշգրիտ է ծառայությունը, եւ այս իմաստով Յանդեքս.Տաքսիին միացված վարորդները մեզ շատ են օգնում Երեւանում, քանի որ նրանք վարում են մեր նավիգատորի օգնությամբ:

- Ինչպե՞ս եք գնահատում Յանդեքս.Խցանումների աշխատանքը Երեւանում եւ ի՞նչ միտումներ կարող եք առանձնացնել:

- Ծառայության շնորհիվ կազմվող երթուղին թույլ է տալիս շրջանցել խցանումները, ինչը օգնում է հավասարակշռել ճանապարհային ծանրաբեռնվածությունը:

Բոլոր քաղաքներն ունեն առավոտյան եւ երեկոյան պիկ ժամեր: Բայց Երեւանում հետաքրքիր առանձնահատկություն կա. խցանման առավոտյան պիկի աճը սկսվում է անսովոր ուշ:

Աշխատանքային օրվա ընթացքում խցանումների բալի փոփոխություն, 2020 թվականի փետրվար

 

Խցանումների զգալի աճը սկսվում է առավոտյան 8-ին, եւ ժամը 8:40/8:50-ին հասնում է գագաթնակետին: Օրվա կեսին հետաքրքիր երեւույթ է տեղի ունենում ՝ ժամը 12:00-ից 13: 00-ն խցանումներն ավելանում են: Այս մակարդակը համեմատելի է առավոտյան պիկի հետ եւ պահպանվում է հետագա ժամերին: Երեկոյան գագաթնակետը 18:30-ն է եւ տեւում է ավելի երկար, քան առավոտյան պիկը:

Այս բոլոր տվյալները վերաբերում են աշխատանքային օրերին, որոնք շատ նման են միմյանց, ինչը նույնպես անսովոր է, քանի որ շատ քաղաքներում շաբաթվա օրերը շատ տարբեր են: Հանգստյան օրերն ընդհանուր առմամբ ավելի թեթեւ են. շաբաթ օրը ցուցանիշները ավելի բարձր են, քան կիրակի օրը:

- Ինչպե՞ս են ազդել կորոնավիրուսը եւ կարանտինը երեւանյան խցանումների պատկերի վրա:

- Մարտի 16-ից սկսվեց նկատելի անկում: Ավելի ցածր մակարդակ գրանցվեց մարտի 25-ին: Եթե նախկինում աշխատանքային օրերին խցանումների միջին միավորը մոտ 5 բալ էր, ապա հաջորդ օրերին ցուցանիշը սկսեց աստիճանաբար նվազել եւ մարտի 25-ին հասավ 2 բալի, ինչը նշանակում է խցանումների գրեթե լիակատար բացակայություն:

Կարանտինի ազդեցության ներքո խցանումների միջին բալի փոփոխություն

 

Վերլուծելով այլ քաղաքներում առկա տվյալները՝ մենք տեսնում ենք հետաքրքիր ընդհանուր միտում: Նույնիսկ կարանտինային սահմանափակումների պայմաններում, երկրորդ շաբաթից մարդիկ աստիճանաբար սկսում են «հայտնվել» ճանապարհներին: Երեւանում խցանումների ցածր մակարդակը պահպանվեց մարտի 25-ից ապրիլի 5-ը: Հաջորդ շաբաթվանից սկսած ցուցանիշը սկսեց աստիճանաբար աճել:

- Յանդեքս.Խցանումների տվյալների վերլուծությունը կիրառվելու է Երեւանի Օղակաձեւ այգու վերակառուցման աշխատանքներում: Ինչպե՞ս:

- Մեզ խնդրել են տրամադրել տվյալներ ՝ վերակառուցման ընթացքում հնարավոր դժվարությունները հասկանալու համար: Այգու շուրջ ընտրված հատվածների համար մենք հաշվարկել ենք երթեւեկության միջին արագությունը ըստ ժամերի եւ տարբեր սեզոնների:

Ի սկզբանե Յանդեքս.Խցանումները չեն դիտարկվել որպես ուրբանիստիկայի համար նախատեսված ծառայություն. այն իրական աշխարհ է եկել համացանցից: Դասական մոտեցումը կիրառելիս, կարող եք տեղադրել տեսախցիկներ եւ ուղարկել մարդկանց, որոնք կհաշվեն մեքենաների քանակը  ուսումնասիրվող վայրում: Սա ծախսատար եւ երկարատեւ գործընթաց է: Բացի այդ, դուք հաստատ չեք կարողանա պարզել, թե ինչպիսին էր իրավիճակը տվյալ հատվածում, օրինակ, անցյալ ամառ: Գրեթե բոլոր ստանդարտ մեթոդները հիմնված են մեքենաների հոսքի վերաբերյալ տեղեկատվության վրա: Մենք չունենք այդ տեղեկատվությունը, մենք տիրապետում ենք միայն այն վարորդների անանուն տվյալներին, որոնք միացրել են նավիգատորը, բայց փոխարենը մենք լավ գիտենք արագությունը ու դրա փոփոխության դինամիկան տարբեր ժամանակահատվածների ընթացքում:

Զրուցել է Սոնա Միրզոյանը