Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը օգոստոսի 11-ին հայտարարեց, որ կորոնավիրուսի դեմ իր երկրի մշակած պատվաստանյութը զանգվածային օգտագործման թույլտվություն է ստացել։ Այսպիսով՝ Ռուսաստանը շտապել է դառնալ առաջին երկիրը, որի առողջապահական համակարգը հաստատել է համավարակի դեմ պատվաստանյութը, մինչդեռ աշխարհի տարբեր երկրների գիտնականներ քննադատել են այդ որոշումը՝ այն անվանելով հապճեպ եւ վտանգավոր։

«Պարզաբանում» խորագիրը ներկայացնում է ռուսական պատվաստանյութի վերաբերյալ հիմնական հարցերի պատասխանները։

1․ Ի՞նչ ճանապարհ է անցել ռուսական պատվաստանյութը

COVID-19 համավարակի դեմ պատվաստանյութը մշակել է Համաճարակաբանության եւ մանրէաբանության ազգային հետազոտական կենտրոնը։ Պատվաստանյութը կլինիկական փորձարկումների միայն 2 փուլ է անցել։ Այդպիսի փորձարկումների ժամանակ պատվաստանյութը կամ դեղամիջոցը ներարկում են հազարավոր մարդկանց եւ հետեւում դրա ազդեցությանը, որոշում նաեւ, թե որքանով է այն անվտանգ։ Ռուսական պատվաստանյութի կլինիկական փորձարկումների արդյունքների մասին միայն ընդհանրական տեղեկություններ են հրապարակվել։

Հասարակություն | 2020-08-12 08:43:36

Թրամփը Նուբար Աֆեյանի Moderna-ից կգնի 100 միլիոն նմուշ պատվաստանյութ

Շատ բան հայտնի չէ նաեւ փորձարկումների 3-րդ փուլի անցկացման մասին։ Սա փորձարկումների վերջին փուլն է, որի ընթացքում ապացուցվում է պատվաստանյութի արդյունավետությունը։ Ռուսաստանը որոշել է մինչ այդ փուլի մեկնարկը տարածել պատվաստանյութը։ ТАСС գործակալության փոխանցմամբ՝ Ռուսաստանի ուղղակի ներդրումների հիմնադրամի ղեկավարն ասել է, որ պատվաստանյութի փորձարկումների 3-րդ փուլն անցկացվելու է Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, Սաուդյան Արաբիայում եւ այլ երկրներում։ Նա տեղեկացրել է, որ 1 մլրդ պատվաստանյութի ձեռքբերման նախնական պատվերներ են ստացել Լատինական Ամերիկայի, Մերձավոր Արեւելքի, Ասիայի եւ այլ երկրներից, ու 500 մլն դեղաչափի արտադրությունն արդեն հաստատված է, ներգրավելու են լրացուցիչ հզորություններ։

2․ Փորձարկումներից ի՞նչ արդյունքներ են հայտնի

Պատվաստանյութի գրանցման վկայագրի համաձայն՝ մեկ կամ երկու դեղաչափ ստացած 38 առողջ կամավորների մոտ SARS-CoV-2-ի հակամարմին է սինթեզվել, այդ թվում՝ հզոր հակամարմիններ, որոնք ապաակտիվացնում են վարակային մասնիկները։ Այս արդյունքները նման են այլ թեկնածու պատվաստանյութերի արդյունքներին։ Նույնական են եղել նաեւ կողմնակից ազդեցությունները՝ բարձր ջերմություն, գլխացավ եւ ներարկման հատվածում մաշկի գրգռում։ Ի դեպ, այս 38 կամավորը պատվաստանյութը ստացել է հուլիսի կեսերին։

3․ Ի՞նչ բաղադրություն ունի պատվաստանյութը

Փորձարկումների համար պատվաստանյութի հիմքը մարդկանց առողջությանը չսպառնացող վիրուսներն են, այսպես կոչված` վեկտորները: Կորոնավիրուսի մասին գենետիկական տեղեկատվությունը փաթեթավորվում է «Տրոյական ձիու» մեջ եւ ներարկվում։ Օրգանիզմը գենետիկ նյութը ճանաչում է որպես օտար եւ դրա դեմ հակամարմիններ ձեւավորում: Այս հակամարմինները, վիրուսի հետ իրական բախման դեպքում, պայքարում են դրա դեմ եւ կանխում վարակը։

ClinicalTrials.gov կայքում հրապարակված տեղեկատվության համաձայն՝ Gam-COVID-Vac Lyo երկբաղադրիչ պատվաստանյութը ներարկվում է 2 դեղաչափով, բաղկացած է 2 ադենավիրուսից, որոնք սինթեզում են կորոնավիրուսի փշաձեւ սպիտակուց։

 

Պատվաստանյութի առաջին բաղադրիչը Ad26 վարակն է, այն նույն շտամը, որ փորձնական պատվաստանյութի մեջ օգտագործել են Johnson & Johnson-ը եւ դրա դուստր Janssen ընկերությունը։ Երկրորդ «խթանիչը» Ad5 վարակն է, ինչպես Չինաստանում մշակվող պատվաստանյութի դեպքում անում է CanSino Biologics ընկերությունը։

4․ Ի՞նչ վտանգներ են տեսնում գիտնականները

Փորձագետներն անհանգստացած են, որ Ռուսաստանը առաջին պատվաստանյութի ստեղծման մրցավազքի ընթացքում չափազանց մեծ ռիսկի է գնում եւ անտեսում է անվտանգության չափանիշները։ Որոշ մասնագետներ էլ այս քայլը համարել է «Պանդորայի արկղը» բացել, քանի որ հստակ հայտնի չէ, թե ինչ վտանգեր կարող են առաջանալ։

Արդեն հնչել են մտահոգություններ, որ պատվաստումից հետո կարող է վարակի սրացում ի հայտ գալ, ինչն առաջանում է, երբ պատվաստանյութի կիրառմամբ սինթեզված հակամարմինները վարակը տեղափոխում են բջիջներ։  

Մեկ այլ բարդություն կարող է լինել ասթմայանման իմունային ռեակցիան, որը խնդիրներ է առաջացրել SARS-ի հետ նույնական վիրուսի դեմ պատվաստանյութի ստեղծման եւ ներդրման ընթացքում։

Նման ռեակցիաների հայտնաբերման համար հարկավոր է համեմատել փորձարկումներում ներգրավված հազարավոր մարդկանց տվյալները։

5․ Ինչպե՞ս են, սովորաբար, թեստավորվում պատվաստանյութերը

Մինչ հաստատում ստանալը, լաբորատորիաներում եւ կենդանիների վրա փորձարկումներից հետո, անհրաժեշտ է մարդկանց վրա փորձարկման 3 փուլ անցնել։ Առաջին փուլում դեղաչափը ներարկվում է փոքր թվով առողջ կամավորների, նրանց վրա ստուգվում է, թե ինչպես է արձագանքում իմունային համակարգը եւ ինչ կողմնակի ազդեցություններ են ի հայտ գալիս։

Լուսանկարը` REUTERS

2-րդ փուլում փորձարկումներն արվում են քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մարդկանց մոտ եւ ստուգում՝ արդյոք, դեղամիջոցը կանխո՞ւմ է հիվանդությունը։ Երբեմն 1-ին եւ 2-րդ փուլերը մասնակիորեն համատեղում են՝ ժամանակ խնայելու համար։

Պատվաստանյութի տարածման համար վճռական դեր են ունենում 3-րդ փուլի արդյունքները։ Այս դեպքում մեծ թվով կամավորներ ստանում են դեղամիջոցը, ստուգվում է դրա արդյունավետությունն ու անվտանգությունը։ Շատ դեպքերում պատվաստանյութը ստանում են 10 հազարավոր կամավորներ։ Դա կարեւոր է հազվադեպ կողմնակի ազդեցությունների հայտնաբերման համար, ինչպես նաեւ ապացուցելու, որ պատվաստանյութն, իսկապես, պաշտպանում է վարակից։

Պատրաստեց Մարի Թարյանը