Ճարտարապետ, ուրբանիստ, Ճարտարապետության միջազգային ակադեմիայի պրոֆեսոր Անդրեյ Իվանովն իր մասնագիտական գործունեության ընթացքում հեղինակել է շուրջ 150 հոդված քաղաքի զարգացման խնդիրների, ինչպես նաեւ պատմական քաղաքային միջավայրի պահպանման ու վերակենդանացման վերաբերյալ: Նա նաեւ www.archvestnik.ru կայքի քաղաքաշինության բաժնի խմբագիրն է: 

Վերջին 2 տարիների ընթացքում Անդրեյ Իվանովն ուսումնասիրել է Երեւանի ճարտարապետությունը: Մեր մայրաքաղաքի վերաբերյալ նրա հոդվածներին կարելի է ծանոթանալ հետեւյալ հղումներով.

http://archi.ru/agency/news_current.html?nid=37058

http://archi.ru/agency/news_current.html?nid=37059

http://archi.ru/agency/news_current.html?nid=42543

Հայաստան կատարած իր վերջին այցի ընթացքում ռուսաստանցի ճարտարապետը զրուցել է Մեդիամաքսի թղթակցի հետ Երեւանի մշակութային ժառանգության պահպանման թեմայով:

- Ինչպե՞ս է ծնվել Ձեր հետաքրքրությունը Հայաստանի, մասնավորապես, Երեւանի ճարտարապետության նկատմամբ:

- Առաջին անգամ Հայաստան եմ այցելել 1984 թվականին, սակայն հայաստանյան ճարտարապետությունը սկսել եմ ուսումնասիրել վերջին 2 տարիների ընթացքում: Քանի որ Հայաստանում հատուկ ուշադրություն են ցուցաբերում հյուրերի նկատմամբ, ինձ տարբեր գեղեցիկ վայրեր են տարել: Սակայն ինձ դուր է գալիս հենց բուն քաղաքը. սիրում եմ զբոսնել, պարզել, թե ինչպես են կառուցվել քաղաքները: Եվ դա ավելի ու ավելի ուժեղ ներքաշեց ինձ:

- Երեւանում ունե՞ք սիրելի վայր:

- Այո, սակայն սիրելի վայրերը փոփոխվում են: Շատ եմ սիրում Մանկական երկաթուղու այգին. աշուն, գրեթե մարդ չկա, հին վագոններ… Հետաքրքիր վայր է: Ճարտարապետության տեսանկյունից ինձ շատ է դուր գալիս Պուշկինի փողոցը:

Ինձ դուր է գալիս 19-րդ դարի վերջի – 20-րդ դարի սկզբի Երեւանը, որից ավելի ու ավելի քիչ բան է մնում: Օրինակ, Աֆրիկյանների տունն իմ ամեն գալուց ավելի վատ տեսք է ունենում:

Երեւանում ամենահզոր շերտը XX դարի 30-50-ական թվականներն են: 19-րդ դարի սկզբից մինչեւ 20-րդ դարի վերջը պարզապես սպանիչ է: Դժվարությամբ կարելի է ինչ-որ բան գտնել 18-րդ դարից: Այնուհետեւ՝ բացարձակ անհայտություն. ի՞նչ է եղել դրանից առաջ, որտե՞ղ է շուրջ 2800-ամյա պատմությունը: Սակայն, ընդհանուր առմամբ, Երեւանն իսկական հայտնագործություն է:

- Եվ ի՞նչն էր Ձեզ համար հայտնագործություն:

- Օրինակ, առաջին իսկ երեկոյան ինձ տարան Հյուսիսային պողոտա: Դրա մասին ես նույնիսկ չէի լսել. Ռուսաստանում մենք հազվադեպ ենք իմանում այն մասին, թե ինչ է կատարվում հետխորհրդային երկրների ճարտարապետությունում: Տեսածս շոկ էր ինձ համար, մարտահրավեր էր. պետք էր հասկանալ՝ լա՞վ է արդյոք դա, թե՞ վատ, ի՞նչ է նշանակում, ինչպե՞ս է հայտնվել:

Երկրորդը Կոնդն է (իմ սիրելի վայրը): Օրերս այնտեղ մի հետաքրքիր տուն եմ տեսել՝ հնագույններից մեկը: Պահպանվել է հին դուռը, կռած հովարը ձեւավոր կալունակներով: Ցավոք, ամեն ինչ փոխկապակցված է. եթե կառուցվում է Հյուսիսային պողոտան, նշանակում է՝ Կոնդը անկում է ապրում:

- Ի՞նչ կարծիքի եք Հայաստանի ԱԳՆ շենքը վաճառելու մասին՝ այնտեղ հյուրանոց կառուցելու նպատակով: 

- Հուշարձանը միայն ֆասադը չէ, այլ նաեւ ներքին տարածքը. հին ինտերիերը, դռները, պատուհանները՝ դրանք եւս արժեք են: Մոսկվայում կան վատ օրինակներ՝ «Մոսկվա» հյուրանոցը, «Детский мир»-ը, որտեղ մնացել են միայն արտաքին պատերը: Դա բարբարոսություն է: Վախենում եմ՝ նույնը լինի նաեւ Երեւանում՝ ԱԳՆ շենքի հետ: Առանց հիմնովի ձեւափոխությունների հնարավոր չէ լավ հյուրանոց կառուցել: Որպես հին շենք այն 90%-ով կկորցնի արժեքը եւ կդադարի պատմական շինություն լինել. դա փաստ է: Բիզնեսի շահերը բացարձակ գերիշխում են մնացած շահերի նկատմամբ: Մինչդեռ հարկավոր է հավասարակշռություն փնտրել…

- Ընդհանուր առմամբ, ինչպե՞ս կարելի է բնութագրել Երեւանը ճարտարապետության տեսանկյունից:

- Իրավիճակն ինձ չի ուրախացնում. հինը հետզհետե նվազում է, իսկ նորը նույնիսկ խորհրդային ժամանակների որակին չէ, այլ ավելի վատ՝ ինչպես ճարտարապետության, այնպես էլ դիզայնի տեսանկյունից: Խորհրդային Միությունում հենց Երեւանն էր ճարտարապետության կենտրոնը: Եթե խորհրդային տարիներին ճարտարապետության ասպարեզում որեւէ հետաքրքիր բան էր կատարվում, դա կամ Մերձբալթյան երկրներում էր, կամ Հայաստանում: Ցավոք, այսօր այդ ավանդույթները չեն շարունակվում: Նոր շինությունները մեծամասամբ աղավաղում են Երեւանը, դրանք անդեմ են, ստանդարտ եւ ամենեւին կապակցված չեն այն վայրին, որտեղ կառուցվում են:

- Այդպիսի միտումներ նկատվում են բոլո՞ր հետխորհրդային երկրներում:

- Ցավոք՝ այո: Բացի Մերձբալթիկայից. այնտեղ նման վանդալիզմ չկա: Մոսկվայում, Պետերբուրգում, Կիեւում եւս նմանատիպ գործընթացներ են ծավալվում: Եթե գործը վերաբերում է խոշոր ներդրումներին, պատմությունն անտեսվում է: Կառուցապատողները չեն գիտակցում, որ հին շինությունները հսկայական արժեք են ներկայացնում, եւ որքան հին են դրանք, այնքան մեծ է նրանց արժեքը: Հիմնականում կիրառվում է «ավելի լավ է քանդել հինը եւ կառուցել նորը» բանաձեւը:

- Կարելի՞ է արդյոք փոխզիջում գտնել բիզնեսի եւ ժառանգության պահպանման միջեւ:

- Ես երկու ուղի եմ տեսնում: Նախ, մարդկանց հարկավոր է բացատրել հին շինությունների պատմական արժեքը: Այդ առումով ինձ շատ է դուր գալիս ձեր «Երեւան. XX դար» նախագիծը, որը կատարում է հենց այդ առաքելությունը: Անհրաժեշտ է ավելի շատ գրել, հնարավոր է՝ դա կազդի, եւ մարդիկ կսկսեն այլ կերպ վերաբերվել պատմությանը: Քաղաքի պատմությունը շատ կարեւոր է:

Երկրորդ ճանապարհն այն է, որ բոլորին մանկությունից պետք է սովորեցնել, որ հարկավոր է պահպանել հին շինությունները: Անհրաժեշտ է նաեւ մշակել համապատասխան օրենքներ ու հետեւել դրանց: Անհրաժեշտ է մշակել քաղաքային միջավայրում կառուցապատում կատարելու կանոնակարգ: Վրաստանում արդեն կիրառվում է այդպիսի կանոնակարգ, սակայն այնտեղ կա նաեւ մյուս կողմը. կառուցապատողները կարող են մեծ գումարի դիմաց գնել շինություն կառուցելու իրավունք:

Անդրեյ Իվանովի հետ զրուցել է Էլեոնորա Արարատյանը: