Մերձավոր Արեւելքում նոր գործընթացներ են սկսել, որոնք ուղղակի կամ անուղղակի ազդելու են Հայաստանի վրա: Մարտի 20-ին ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբաման այցելեց Իսրայել` նպատակ ունենալով ոչ միայն ամերիկա-իսրայելական հարաբերությունները ավելի բարելավել, այլ նաեւ ԱՄՆ-ի շահերը առաջ տանել տարածաշրջանում: Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության վերաբերյալ իր ելույթում Օբաման խոսեց ԱՄՆ-Իսրայել խորը հարաբերությունների, անվտանգության ոլորտի համագործակցության մասին, ինչպես նաեւ Պաղեստինի անկախության իրավունքի մասին: Այցի առաջին արդյունքները, կարծես թե, բուն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությանը չեն վերաբերվում, չնայած դրա հետ առնչություն ունեն:
Մարտի 21-ին Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Ահմեդ Դավութօղլուն հրապարակեց իր «Զրո խնդիրների» մասին հերթական հոդվածը Foreign Policy Magazine-ում: Դավութօղլուն «Զրո խնդիրներ նոր դարաշրջանում» հոդվածում գրում է, որ Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության օրակարգում հարեւանների հետ խնդիրները չեն գերակշռում: Նա նաեւ նշում է, որ Թուրքիայի իշխանությունը հույս ունի նոր ռազմավարության շնորհիվ ինտեգրել Թուրքիան իր հարեւաների հետ:
Դավութօղլուն ընդգծել է, որ Թուրքիայի կառավարությունը ձեռնարկել է նորարարական նախաձեռնություններ, որոնց թվում են` «Կիպրոսի հիմնախնդրի կարգավորման ուղղված ոչ սահմանափակ ջանքերը, Սիրիայի հետ թշնամանքի վերացումը եւ հարաբերությունների կարգավորումը Հայաստանի հետ:»
Դավութօղլուի հոդվածին հետեւեց Իսրայելի կողմից Թուրքիայի հետ հարաբերությունների հրապարակային բարելավման գործընթացը: Մարտի 22-ին Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն հեռախոսազրույց է ունեցել Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի հետ, որի ընթացքում Նեթանյահուն ափսոսանք է հայտնել «Ազատության նավատորմի» վրա հարձակման պատճառով ինը քաղաքացիների զոհվելու համար: Նրանք նաեւ պայմանավորվել են կարգավորել հարաբերությունները երկու երկրների միջեւ:
Ավելի ուշ Դավութօղլուն հայտարարեց, որ Նեթանյահուի ներողությունը բավարարել է Թուրքիայի հիմնարար պահանջները:
Թուրքիայի հետ հարաբերությունների բարելավման գործընթացը նաեւ կապված է Սիրիայի եւ Իրանի շուրջ զարգացումների հետ, քանի որ իրավիճակը գնալով էլ ավելի անկառավարելի է դառնում: ԱՄՆ-ի դժվարանում է առանց Իսրայելի եւ Թուրքիայի համատեղ ջանքերի ցանկալի արդյունք ստանալ այս երկրների հետ կապված իր շահերի համար:
Հատկանշական է, որ Բարաք Օբաման Սերժ Սարգսյանին ուղղված շնորհավորական նամակում նշել էր. «Մենք կշարունակենք մեծապես աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ գործընթացի առաջընթացին, որը պահանջում է բովանդակալից քայլ ձեռնարկել դեպի կարգավորում, ինչը կապահովի հարատեւ խաղաղություն եւ անվտանգություն: Ցանկանում ենք նաեւ շարունակել մեր աշխատանքը առաջ մղելու հայ-թուրքական հարաբերությունների հնարավոր կարգավորումը:»
Հայ-թուրքական հարաբերությունների հնարավոր կարգավորումը Մերձավոր Արեւելքում «խաղաղաշինական» գործընթացի մաս է կազմում: Իսկ հայ-թուրքական հարաբերությունները կապված են Արցախի շուրջ գործընթացների հետ: Հայաստանի համար առաջնահերթ խնդիր է այս երկու գործընթացները իրարից անջատ պահել:
Օբամայի կողմից շնորհավորանքը նաեւ կապված է Մերձավոր Արեւելքում ԱՄՆ-ի ծրագիրը առաջ տանելու հետ:
Թուրք-իսրայելական հարաբերությունների կարգավորումը ուժեղացնում է Ադրբեջան-Թուրքիա-Իսրայել առանցքը: Վերը նշված առանցքի հզորացումը թուլացնում է Ռուսաստանի ազդեցությունը տարածաշրջանում: Այդ առումով կարեւոր հանգամանք է հանդիսանում ռուս-թուրքական հարաբերությունների վատթարացումը` կապված Մոսկվա-Դամասկոս չվերթ իրականացնող ռուսական ինքնաթիռի հարկադիր վայրեջքի եւ ուղեբեռի առգրավման հետ:
Հայաստանը կարեւոր գործոն է դառնում Ռուսաստանի համար եւ կարող է այս իրավիճակում իր շահերին համապատասխան դիվիդենտներ շահել: Իրանի համար եւս Հայաստանը կարեւոր գործոն է դառնում, քանի որ Ադրբեջան-Թուրքիա-Իսրայել առանցքը գործելու է նաեւ ընդդեմ Իրանի:
Մերձավոր Արեւելքում նոր սկսված գործընթացները միանշանակ ազդելու են Հայաստանի վրա: Նոր իրավիճակը ոչ միայն հնարավորություններ է ստեղծում Հայաստանի համար, այլեւ՝ մարտահրավերներ:
Արմեն Գրիգորյանը «Ժողովրդավարություն հանուն զարգացման» ՀԿ-ի նախագահն է:
Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել Մեդիամաքսի տեսակետներին:
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: