Այս տարի նա կդառնար 70 տարեկան, բայց 24 տարի առաջ վախճանվեց սրտի կանգից: Ես նրան հանդիպելու բազում առիթներ եմ ունեցել խորհրդարանում, փոքր ու մեծ հարցազրույցներ եմ արել, բայց հիշողությանս մեջ մնացել են ոչ թե հանդիպումները, այլ՝ նրա հայացքը՝ միշտ անհանգիստ, միշտ որոնող ու նրա ձայնը՝ ազդու ու տպավորիչ: Աժ միջանցքից լրագրողները արագ վերադառնում էին դահլիճ, երբ նա ելույթ էր ունենում ամբիոնից՝ ՙԵգորն է խոսում՚ հիմնավորումով: Ասել, որ նա սկզբունքային էր ու իր գաղափարներին չդավաճանեց, նշանակում է ոչինչ չասել, որովհետև շատերն են սկզբունքային ու շատերը դավաճանել չգիտեն, բայց Էդուարդ Եգորյանի պարագայում նույնիսկ հարց չէր առաջանում, որ կարող է տեսակետ փոխել, հենց այդպես նա դուրս եկավ ՀՀՇ-ից, այդպես դուրս եկավ «Հանրապետություն» խմբակցությունից ու Աժ-ում ստեղծեց «Հայրենիք» խումբը: 1998-ի մարտի 7-ին նրա ձևավորած «ժողովրդավարական հայրենիք» կուսակցության առաջադրած խնդիրներն այսօր էլ լուծված չեն, բայց դա բոլորովին այլ պատմություն է: 1994-ի դեկտեմբերի 9-ին «Երկիր Նաիրի» ում տպագրված հարցազրույցը՝ «Պետությունն այլևս կերակրող հայր չի լինելու» վերնագրով, ներկայացնում է ոչ միայն Էդուարդ Եգորյան մարդուն, այլև ընդամենը եռամյա մեր պետության խնդիրներն ու պետականության կառուցման պատկերացումները:

***

-Ո՞վ եք Դուք՝ թվեր, փաստեր:

-Ծնվել եմ 1953-ի նոյեմբերի 5-ին: Նախ ուսանել եմ Հրազդանում, այնուհետև տեղափոխվել եմ Երևանի համալսարանին կից ֆիզիկամաթեմատիկական թեքումով դպրոցը, որն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ համալսարան: Չորրորդ կուրսից տեղափոխվել եմ Մոսկվա՝ Լոմոնոսովի անվան համալսարան, այնուհետև Մոսկվայում ընդունվել եմ ասպիրանտուրա, որն ավարտելուց ու թեկնածուական թեզ պաշտպանելուց հետո վերադարձել եմ Երևան: Ֆիզիկայի ինստիտուտում եմ աշխատել՝ կրտսեր գիտաշխատողից հասել եմ առաջատար գիտաշխատողի: Այս փուլը համընկավ Արցախյան շարժման սկզբին: Եղել եմ Ֆիզիկայի ինստիտուտի ՀՀՇ կազմակերպության հիմնադիր, ընտրվել եմ պատգամավոր: ՀՀՇ խմբակցության և անկախ պետականության հանձնաժողովի նախագահ եմ:

-ՀՀՇ-ն բոլորում է վեցերորդ տարին, ընդամենը մի քանի օր առաջ ՀՀՇ համագումարն էր: Եթե հանրագումարի բերենք՝ ի՞նչ էր ՀՀՇ-ն 1988-1989-ին և այսօր՝ 1994-ին:

-1988-ին ՀՀՇ-ն ինքնաբուխ ազգային շարժում էր և ուներ մեկ  գլխավոր խնդիր՝ Արցախը: Մինչև 1989-ը ՀՀՇ-ն «Ղարաբաղ» կոմիտեների միասնություն էր և ձևականորեն ՀՀՇ չկար: Այդ փուլում չձևավորված քաղաքական կազմակերպություն էր, բավականին հեռու կուսակցական հասկացությունից: Դա նշանակում էր, որ դեռևս չկար պետության հիմնադրման, պետական կառույցների զարգացման, տնտեսական բարեփոխումների իրականացման միասնական հայեցակարգ: Շարժումը զարգացման ընթացքում սկսեց առավել ու առավել վերածվել քաղաքական կազմակերպության, այսինքն՝ ձևավորել պետականության կառուցման, տնտեսական բարեփոխումների, նոր տնտեսական համակարգի ստեղծման, արտաքին քաղաքականության հայեցակարգեր: Հասունացման առաջին պահը ՀՀՇ առաջին համագումարն էր, որն ընդունեց առաջին ծրագիրը և ընդհանուր ձևակերպեց մեր արտաքին քաղաքականության, տնտեսական քաղաքականության հայեցակարգը: Կազմակերպության խնդիրներն ավելի կոնկրետ ձևակերպվեցին նախընտրական ծրագրում, որ հետո վերածվեցին կառավարության և Գերագույն խորհրդի որոշումների և օրենքների: Այսօր այդ ծրագրերի մի մասը գործադրվել է, մի մասը ընթացքի մեջ է, որոշ մասը դեռ պիտի գործադրվի: Գործադրվածներից են՝ Անկախության հռչակագիրը, հողի սեփականաշնորհումը, 20 տոկոս անհատույց սեփականաշնորհումը, դրամի մուտքը և կայունացումը, ԳԽ-ի և հանրապետության նախագահի մասին նոր օրենքները, և այլն:

-Ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն պիտի լինի քաղաքական գործիչն այսօր:

-Շատ հաճախ ասում են, որ քաղաքականությունն այնքան էլ մաքուր գործ չէ: Հաճախ քաղաքականությունը շփոթում են անվերջ քաղաքական խաղերի, մեքենայությունների ու դեմագոգիաների հետ:

-Ընդունենք, որ առիթը քաղաքական գործիչներն են տալիս:

-Թերևս, բայց ես գտնում եմ, որ դա քաղաքական գործչի գլխավոր հատկանիշը չպետք է լինի: Լուրջ քաղաքական գործիչը քաղաքական խաղերով չպետք է զբաղվի: Քաղաքական գործիչը պետք է աշխատի արտահայտել ժողովրդի ընդհանրական շահերը, պետք է իր գործունեության գլխավոր ուղղությունը դարձնի իր հայեցակարգը և այդ հայեցակարգի իրագործումը՝ ամեն անգամ քաղաքական դրդապատճառներով չշեղվի իր հայեցակարգից: Քաղաքական գործիչը պետք է ծրագիր ունենա և հավատա այդ ծրագրին, իրագործելու կամք ունենա, չնայած տվյալ քաղաքական կացությունը կարող է նպաստավոր չլինել այդ դիրքորոշման համար: Համենայն դեպս՝ ինքս միշտ աշխատել եմ նախօրոք հրապարակված նախընտրական ծրագիրն իրագործել, թեպետ դրա համար ինձ հաճախ մեղադրել են պնդաճակատության մեջ: Ես գերադասում եմ շարունակել իմ գործը, որին հավատում եմ, քան վերածվել քաղաքական նկատառումներով միաժամանակ մեխին և նալին խփող մարդու: Այսօր Գերագույն խորհրդում ունենք այդպիսի պատգամավորների մի ստվար դաս, որոնց ես կանվանեի մեխին և նալին խփողների կուսակցություն: Նմանատիպ մարդիկ քաղաքական գործիչ չեն, այլ քաղաքական պատեհապաշտներ:

-Եթե բանաձևեք Ձեր՝ իբրև քաղաքական գործչի հավատամքը, ի՞նչը կառանձնացնեք:

-Ունենալ ծրագիր, հավատալ ծրագրին, համառորեն իրականացնել՝ անընդհատ վերլուծելով արդյունքներն ու հաշվի առնելով ռեալ կյանքի պահանջները:

-Ինչպե՞ս է պատրաստվում ՀՀՇ-ն մայիսյան ընտրություններին, ապագա խորհրդարանի Ձեր մոդելը, Ձեր թեկնածությունն առաջադրելու՞ եք:

-Իմ թեկնածությունը կառաջադրեի՝ նշելով ՀՀՇ գործիչ լինելս, կցանկանայի թեկնածությունս առաջադրել մաժորիտար ընտրատարածքում: Ես հույս ունեմ, հավատում եմ, որ նոր խորհրդարանում լիբերալ-դեմոկրատական աջ ուժերը մեծամասնություն կունենան: Դա կնշանակի առաջ գնալ, շարունակել այն բարեփոխումները, որ աշխարհի պատմությունն էլ է դա ցույց տվել, այլընտրանք չունեն: Հակառակը կնշանակեր ժողովրդի գլխին քաջ Նազարի պատմությունը բեմադրել, որն իր ծառաներին մեկ աջ էր մղում, մեկ՝ ահյակ: Լիբերալ-դեմոկրատական ուժերի հաղթանակը ես համարում եմ շատ կարևոր մեր երկրի համար: Ոչ ոք հավիտենապես իշխանավոր չի լինելու, և շատ կարևոր է, որ ստեղծվի այնպիսի համակարգ ու պետություն, որտեղ մեր և մեր երեխաների համար ազատ ապրելու, զարգանալու երաշխիքներ լինեն:

-Իսկ ինչպե՞ս է ՀՀՇ-ն պատրաստվում ընտրություններին:

-Մեր կուսակցության համար իր դավանած գաղափարներն ավելի կարևոր են, քան իր իշխանությունը, և լիբերալ-դեմոկրատական ուժերի հաղթանակը ապահովելու համար մենք աջակցում ենք լիբերալ-դեմոկրատական աջ բլոկի կազմավորմանը, ինչը, փաստորեն, լուծվել է: Կուսակցությունը զբաղվում է թերթի աշխատանքների բարելավմամբ, աջակցում ընտրությունների մասին օրենքի ընդունմանը՝ մենք ավելի հակված ենք մաժորիտար ընտրական համակարգին, այնուհետև, բնական է, կառաջադրվեն թեկնածուներ ու կլուծվեն օրենքից բխող կոնկրետ խնդիրները:

-Հայաստանի ներկա վիճակի Ձեր գնահատականը՝ քաղաքական, տնտեսական, ռազմական:

-Ռազմական, քաղաքական հաջողություններն ակնհայտ են, ակնհայտ են նաև զինադադարի առավելությունները:

-Արդյո՞ք զինադադարը մեր օգտին է:

-Կարծում եմ՝ խաղաղությունը երբեք որևէ ժողովրդի չի կարող վնասել, նույնիսկ պարտության վիճակում գտնվող Ադրբեջանին զինադադարը չի կարող վնասել, առավելևս չի վնասի հաղթանակած Արցախին: Ընդհանրապես՝ մաքսիմալիզմը մեծագույն վնասներ կարող է հասցնել՝ հակառակ արդյունքների կարող է հանգեցնել, ինչպես դարասկզբին: Մաքսիմալիզմը կարող է բերել ոչ թե տարածքների գրավման, այլ՝ կորստի: Ինչ-ինչ, այդ մեխանիզմներին բավականին լավ ծանոթ ենք, թե ինչպես են լավագույն ձգտումները հակառակ արդյունքների հանգեցնում, երբ կտրվում են իրական հողից: Մեր ժողովուրդն իսկապես բարգավաճման, առաջադիմության խստագույն պահանջ ունի: Թերթերը և Ձեր թերթը մասնավորապես վերջերս շատ ավելի քիչ են արծարծում արցախյան թեմաները՝ շեշտը դնելով այսօրվա սոցիալական վիճակի խնդիրներին: Բնականաբար՝ բոլորս էլ գիտենք, որ դժվար կյանքով ենք ապրում: Մեր պետությունն անպայմանորեն պիտի ունենա լուրջ տնտեսական հաջողություններ: Եթե երկար ժամանակ տնտեսական հաջողություններ չլինեն, խիստ բացասաբար կանդրադառնա մյուս խնդիրների վրա: Քանի որ Հայաստանը և ռեսուրսներով՝ բնական ու մարդկային, և աշխարհագրական դիրքով ու հաղորդակցության միջոցներով զիջում է հարևան երկրներին, զարգացման այլ ճանապարհ չկա, քան մեր ազգի գլխավոր բնական ռեսուրսը՝ ինտելեկտը, աշխատացնելն է: Տնտեսության մեջ դա նշանակում է ազատականացում, ինչը ժողովրդի ստեղծագործական ունակությունների զարգացմանը ուղղելու հնարավորություններ կստեղծի:

-Բայց ինտելեկտը կդառնա՞ հումք, վառելիք, էլեկտրաէներգիա:

-Ժամանակակից աշխարհում՝ այո, ինչպես, օրինակ, Ճապոնիայում: Դա ամենամեծ հարստությունն է և շատ ավելի կարևոր է, քան նյութական ռեսուրսները: Հաճախ ինտելեկտը ազատականության պայմաններում ավելի մեծ հաջողություններ է բերում, քան հումքային հարստությունները:

-Որոշակի ժամանակից հետո՝ այո, իսկ մինչ ա՞յդ՝ անցման շրջանում:

-Անցման շրջանում տեղի է ունենում այն, ինչ այսօր կատարվում է: Հաճախ են ասում թե ազատականությունը դրսի թելադրանք է, բայց դա աշխարհում միակ արդյունավետ աշխատող մոդելն է: Մեզ համար ազատականությունը ազգային ծրագիր է, քանի որ մեր ազգի ինտելեկտը, ընդունակությունները մեր գլխավոր ռեսուրսն են: Յուրաքանաչյուրի ընդունակությունները ազատորեն պիտի նպաստեն նրա բարգավաճմանը:

-Դուք համամի՞տ եք այն կարծիքին, որ մեր երկրում գործում է շուկայական հարաբերությունների բազարային տարբերակը:

-Ինչ-որ չափով, իհարկե, ճիշտ է: Խնդիրը շատ լուրջ է՝ միանգամից չեն ստեղծվում շուկայական հարաբերությունների նորմերը, որ բազմաթիվ իրավական ակտերի, օրենքների հատորներ են, համապատասխան ինստիտուտների ստեղծում՝ բորսա, բանկային համակարգի գործունեության նոր ձևեր, օրենքներ կորպորացիների, գրավատների և այլնի մասին: Իվերջո, դա հոգեբանություն է ու ժամանակ է պահանջում: Թերևս հաճախ, այո, շուկայական հարաբերությունները բազարայինի են վերածվում, բայց սաղմերը, հիմնական նախադրյալները առկա են:

-Չե՞ք վախենում, որ բազարային այս տարբերակում հնարավոր է քաղաքական անկայունություն՝ սոցիալական հիմքով:

-Ինչպե՞ս կարելի է դրանից չվախենալ: Բնական են՝ և վախը, և զգուշությունը: Պետք է հաշվարկել բոլոր քայլերը, դրանց իրագործման ժամկետները: Օրինակ, վերջին տնտեսական ծրագիրը, որ ուժի մեջ մտավ դեկտեմբերի 1-ից: Հարց է ծագում՝ ինչու՞ չէր կարելի իրականացնել անցյալ տարի, կամ 2-3 տարի առաջ: Իհարկե, կարելի էր, բայց ավելի ծանր կնստեր: Ապահովող ռեսուրսներ դեռ չկային: Իսկ հիմա միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների աջակցությամբ փոխհատուցման պաշարներ կան, և տատանումները շատ կարճատև կլինեն:

-Վարչապետ Հրանտ Բագրատյանն ասում էր, որ շատ դժվար կլինի դեկտեմբերի առաջին 20 օրը, նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասում էր, որ շատ դժվար կլինի առաջին 6 ամսին, ինչքա՞ն պետք է շատ դժվար լինի՝ ըստ Ձեզ:

- Դա բացահայտ խեղաթյուրում է, եթե լսեիք, կարող եք լսել-ճշտել խորհրդարանային ձայնագրությունները, վարչապետն ասաց, որ ծանր կլինի առաջին 20 օրը, այնուհետև ամսվա վերջին կայունացում կլինի: Նախագահն ավելի զգույշ արտահայտվեց, նա կոնկրետ թվերը հաշվարկող չէ, պատասխանատու է ամբողջության համար, այդ պատճառով էլ ավելի մեծ ժամկետ նշեց: Անձամբ ես կարող եմ ասել, որ այսօր՝ դեկտեմբերի 2-ին, երևում է, որ կայունացմանն ավելի արագ կհասնենք:

-Ես նկատի ունեմ վարչապետի հարցազրույցը «Հայաստանի Հանրապետութիւն» օրաթերթում, որտեղ ժամկետի մասին հստակ ասված է, իսկ այսօր՝ դեկտեմբերի 2-ին, հիմնական բոլոր սննդամթերքների գները բարձրացել են 50-80 դրամով: Այդքան աճ նախատեսվու՞մ էր:

-Ըստ էության՝ տեղի ունեցածը կանխորոշումների սահմաններում է: Այսօրվա գնաճը միայն հոգեբանական է և կարճ ժամկետում կզատվի: Գործարար աշխարհը վստահեց կառավարությանը և էական գնաճ տեղի չունեցավ: Պատգամավորները, որ ուզում էին ապացուցել, թե կառավարությունը սխալվում է, իրենք էին սխալ:

-Չե՞ք կարծում, որ դա սկսված ընտրապայքարի պատճառով է:

-Ես գտնում եմ, որ կան ընտրապայքարից ավելի կարևոր ու բարձր արժեքներ, որոնցով պետք է ապրի քաղաքական գործիչը: Տարեսկզբին կառավարության կանխորոշումները դրամի կուրսի կայունացման կապակցությամբ ամբողջովին իրականացան, այսօրվա դրամի կուրսը բավականին բարձր է, համոզված եմ, որ ավելի կամրապնդվի ծրագրի իրագործման շնորհիվ: Մենք ունենք պրոբլեմներ: Կամ մնում ենք այս պրոբլեմներին դեմառդեմ առանց դրսից լրացուցիչ ներդրման, կամ փորձում ենք լուծել այդ պրոբլեմները՝ ունենալով 2-3 անգամ մեր պետության բյուջեն գերազանցող ռեսուրսներ: Չընտրել երկրորդ ճանապարհը, չընդունել հատկացվող ֆինանսական ռեսուրսները, նշանակում է զբաղվել վնասարարությամբ: Ցանկացած երկիր, հատկապես հետպատերազմյան շրջանում, զարգացել է կապիտալի ու տրամադրվող վարկերի շնորհիվ: Զարգացման այլ հնարավորություններ չկան: Իհարկե, կարող են լինել թերություններ, կազմակերպչական բացթողումներ, վերջիվերջո՝ իշխանության կառույցները նոր են կայանում: Կարող են լինել սխալներ, որոնք ամենածանրը մենք՝ իշխանությունը կրող կազմակերպությունն է տանում: Այդ թերություններն ու բացթողումները առաջին հերթին մեր քունն են փախցնում, ոչ թե ընդդիմության: Ընդդիմությունը յուրաքանչյուր բացթողում օգտագործում է քաղաքական դիվիդենտներ հավաքելու համար: Կառավարող կուսակցությունը մշտապես լուծում է շատ ավելի ծանր խնդիր: Նա իրավունք չունի ընդդիմադիրի շահեկան կեցվածք ընդունել և պետք է առաջ գնա՝ վերացնելով թերությունները և սխալները:

-Ինչու՞ եք այդպես կարծում, կարելի է և ուրախությունից չքնել:

-Իրոք, մեզ համար բացթողումները հոգեբանորեն շատ ավելի անտանելի են: Գլխավոր ջանքերը կառավարությանը հակակշռելն է՝ այդ սխալներն ու բացթողումները վերացնելու նպատակով: Վերջին 4 տարում գուցե ոչ այնքան բացահայտ, ոչ այնքան ցուցադրական, այդ հակակշռումը ՀՀՇ-ն իրականցրել է:

-Չե՞ք մտածում, որ շարժումը կտրվում է ժողովրդից: Առաջ միտինգներ էին, հիմա, անշուշտ, նման միտինգների կարիք չկա, բայց բոլոր դեպքերում ընդդիմությունն անվերջ քաղաքական արժեթղթեր է հավաքում, իսկ ՀՀՇ-ն, որքան էլ գործն արվում է կամ չի արվում, մեջտեղում չի երևում: Դա արդար-անարդար, այնուամենայնիվ, անջրպետում է հայոց համազգային շարժումը հայոց ժողովրդից:

-ՀՀՇ-ի համար իշխանության գալը կյանքում դրամատիկ փոփոխությունների փուլ է: Մենք բոլորս հոգեբանորեն շատ ծանր ենք ապրում մեր դերի փոփոխությունը: Սկզբում մասսաներ էինք առաջնորդում, իսկ այսօր այլ դերում ենք՝ որպես իշխանության ներկայացուցիչներ կաբինետներում որոշումներ ենք գրում:

-Խոսքը հենց դրա մասին է՝ շատ պինդ փակվեցին կաբինետների դռները:

-Եթե հիշում եք, այդ պրոբլեմն առաջին անգամ առաջացավ, երբ միտինգները թատերական հրապարակից մտան դահլիճներ, ձևավորվեց ՀՀՇ-ն: Դա բնական էր՝ միտինգները չէին կարող երկար տևել, մարդկանց ու իշխանությունների կապի այլ մեխանիզմներ պիտի գործադրվեին: Մենք չափազանց դրամատիկ անցում պիտի ապրեինք՝ ամբոխավարներից վերածվեցինք մարդկանց կազմակերպության, որոնք պետք է գրեին հրամանագրեր, կառավարության որոշումներ, օրենքներ՝ կայացնելու, իսկ այնուհետև զարգացնելու համար պետությունը:

-Մենք շարունակ համեմատվում ենք քաղաքակիրթ աշխարհի հետ, օրինակ, ԱՄՆ-ում շաբաթը քանի՞ անգամ է նախագահը ռադիոելույթով կամ հեռուստաելույթով դիմում ժողովրդին: Ղեկավարների կյանքը քաղաքակիրթ աշխարհում բոլորի աչքի առաջ է: Իսկ հայ ժողովրդին նախագահը դիմում է միայն, Աստված չանի նման բաներ լինեն, ինչ-որ աղետների, ֆորս մաժորների ժամանակ: Ժողովուրդը հին օրերի կարոտն ունի: Չե՞ք զգում ժողովրդի հետ սերտ շփման որևէ օղակի անհրաժեշտությունը:

-Եթե համեմատեք, իրականում մեր նախագահը այնքան էլ քիչ ելույթներ չի ունեցել: Ես կարծում եմ, որ նախագահը իրոք էլ միայն կարևոր առիթներով պետք է դիմի ժողովրդին:

-Պարտադիր չէ նախագահը, կա փոխնախագահ, կան պետական նախարարներ, վերջապես՝ նախագահի մամուլի ծառայություն: Կարելի է որևէ նոր ծառայություն ստեղծել, քանի դեռ անհրաժշտությունը զգացվում է:

-Քաղաքական գործիչը շատախոս չպետք է լինի: Նույնիսկ այսօրվա վիճակով, երբ Դուք համարում եք, որ մենք քիչ ենք երևում ժողովրդին, մեր և հարցազրույցների, և ռադիոելույթների թիվը չափազանց շատ է: Օրինակ, 20 տոկոս անհատույց սեփականաշնորհման հարցով բազմաթիվ գործարաններում ժողովների ենք մասնակցել: Անձամբ ես բազմաթիվ հանդիպումներ եմ ունեցել գործարաններում: Մենք պարտավոր ենք քիչ խոսել և շատ գործել: Եթե իշխանության ես եկել որոշակի կարգախոսներով՝ ելույթային փուլն ավարտվում է, սկսվում է ծրագրերի իրականացման ժամանակը՝ սևագործ աշխատանք իշխանության մարմիններում: Ընտրություններից առաջ կազմակերպությունը նորից ժամանակ պետք է տրամադրի պրոպագանդային՝ արված գործերը ներկայացնելուն ու չարվածը պատճառաբանելուն: Մեր ժողովուրդը դեռ չի մոռացել 1988-1989-ը: Բնական պահանջ կա, որ նորից Լևոն Տեր-Պետրոսյանը գնա Թատերական հրապարակ ու հարթակից դիմի ժողովրդին: Շատերիս մեջ է մնացել այդ կարոտը և անընդհատ ստիպված ենք հաղթահարել այդ ցանկությունը: Բայց գործը միտինգներով այսօր առաջ չես տանի: Մեր պատգամավորի ու իր ընտրողի միջև կապը ավելի թույլ չէ, քան, ասենք, ֆրանսիացի պատգամովորինը ֆրանսիացի ընտրողի հետ: Իսկ ԱՄՆ նախագահը երբեք խորհրդարանում ելույթներ չի ունենում՝ ի տարբերություն մեր նախագահի: Ես չեմ ասում, որ Ձեր նշած պրոբլեմը գոյություն չունի, իհարկե, գոյություն ունի: Եթե կա հասարակության պահանջ, պետք է բավարարել, անշուշտ՝ ժամանակի ու հնարավորությունների շրջանակներում:

-Ինչպե՞ս եք պատկերացնում Հայաստանի վաղվա օրը:

-Ես կարծում եմ, որ Հայաստանը 4-5 տարի հետո կլինի բարգավաճ երկիր և որպես պետություն էական դեր կկատարի այս տարածաշրջանում: Անշուշտ, ոչ այն պատճառով, որ մենք ունենք Այսրկովկասի ամենամեծ բանակը, այլ այն, որ տնտեսական, քաղաքական բարենորոգումներն ավելի արագ ընթացք են ապահովում:

-Ձեր սիրած փողոցը ո՞րն է:

-Չունեմ:

-Ձեր նախընտրած թի՞վը:

-13:

-Բոլորովին սնոտիպաշտ չե՞ք:

-Բոլորովին:

-Ձեր նախընտրած գու՞յնը:

-Նարնջագույն:

-Ե՞րգը:

-«Ձախորդ օրերը կուգան ու կերթան»:

-Բա՞ռը:

-Սիրելի կամ չսիրելի բառ չունեմ:

-Ըստ Ձեզ՝ ո՞վ եք Դուք՝ մեկ նախադասությամբ:

-Մարդ եմ ուղղակի:

-Կա՞ր հարց, որ չտվեցի:

-Ինձ մտահոգում է մեր վերաբերմունքը ընդդիմություն հասկացությանը: Երկիրը կամ կուսակցություններին չպետք է բաժանել կողմ ու դեմի: Ընտրություններում էլ մենք չպետք է ընտրենք կողմերի ու դեմերի՝ սևերի ու սպիտակների, այլ պետք է ընտրենք այս կամ այն գաղափարը, այս կամ այն ուղին: Այդ նպատակով կազմակերպությունները հիմնավորված ծրագրեր պետք է ներկայացնեն՝ ժողովրդին այլընտրանքներից ընտրելու հնարավորություն տալով: Չպետք է ընտրությունները վերածվեն սևի կամ սպիտակի, կողմի կամ դեմի ընտրության, որ մեծագույն վտանգ է: Քաղաքական բլոկներ կազմակերպելու պատճառներից մեկն էլ այդ վտանգի հաղթահարումն էր: Ժողովրդին չի կարելի ընտրությունների մղել թշնամանքի կամ սիրո մղումներով: Լրագրողները նույնպես քաղաքակիրթ վարվելաձևի հաստատման ուղղությամբ անելիքներ ունեն:

-Դուք չե՞ք զգուշանում կամ վախենում, որ ժողովուրդը կգնա նրա հետևից, ով իրեն հաց կտա: Դուք գեղեցիկ-գրավիչ ծրագրեր ու հեռանկարներ եք ներկայացնում, ես հավատում եմ Ձեզ ու Ձեր ծրագրերին, բայց չե՞ք գտնում, որ այդ ծրագրերում ժողովուրդը դիտվում է իբրև ինտելեկտուալ խավ, մինչդեռ այսօր ժողովուրդը գերազանցապես մուրացկանի հոգեբանությունը յուրացրած՝ ով, որտեղից, ինչքան, ինչ կտա, հերթերում մի քանի մաշկ փոխած, սոված ու սառած ժողովուրդ է ու անտարբեր է, թե ինչ են մտածում իր ու իր ապագայի համար:

-Ժողովրդի քաղքենիացումը, լյումպեն պրոլետարացումը շատ ավելի մեծ վտանգ էր 2 տարի առաջ: Բոլոր պետություններն էլ անցել են այդ փուլով: Իմ համոզմամբ՝ մասսայական գիտակցության փոփոխություններ են այժմ տեղի ունենում: Ապացույցներից մեկն էլ վերջին միտինգներն էին իրենց սակավաթվությամբ: Ձեր նշած վտանգը կա, բայց շատ ավելի նվազ, քան 2-3 տարի առաջ: Եթե ԱՄՆ-ում հարուստների ու աղքատների ամբողջ ունեցվածքը հավաքեին ու հավասար բաժանեին բոլորին, յուրաքանչյուր ընտանիքի մեկ ամիս էլ չէր հերիքի: Եթե այսօր մենք ոչնչացնենք տնտեսական զարգացման խթանները, կզրկենք հասարակությանը զարգացման գլխավոր մղումներից, կդատապարտենք բոլորին հավասար աղքատության, կկործանենք պետությունն ու ժողովրդին: Վերևում նստած մի խումբ մարդիկ ամբողջ ժողովրդին անմիջականորեն չեն կերակրելու: Նրանք պետք է ստեղծեն պայմաններ, որ յուրաքանչյուրը ազատորեն բարգավաճելու հնարավորություն ստանա: 10 ուղեղով միայն Քուվեյթի պես բացառիկ հումքային կարողություններով երկիր կարելի է պահել: Նույնիսկ Ռուսաստանի նման երկիրը սոցիալիզմ չկարողացավ հաստատել: Կարևոր է հասկանալ, որ առաջին հերթին պետք է ինքներս զբաղվենք մեր բարեկեցությամբ՝ իշխանությունները գլխավորապես պետք է պայմաններ ստեղծեն: Այս մտայնությունը շատ կարևոր է: Պետությունը չի լինելու այլևս կերակրող հայր:

-Ձեր հարցը ինձ:

-Հավատու՞մ եք այս ամենին:

-Մասամբ, քանի որ ճշմարտության չափանիշը պրակտիկան է, այնուհանդերձ, մաղթում եմ հաջողություններ:    

***

Էդուարդ Եգորյանը վախճանվեց 46 տարեկանում՝ 1999-ի հուլիսի 10-ին: 11 տարի առաջ նա մի կողմ էր դրել ֆիզիկոսի կարիերան, թեպետ ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու դառնալուց հետո նաև դոկտորի կոչում էր ստացել ՌԴ ԳԱԱ Վլադիմիր Ստեկլովի անվան համալսարանի մաթեմատիկայի բաժնում։ Եվ իշխանություն, և ընդդիմություն՝ իր գործունեությունը նա կառուցեց նույն սկզբունքայնությամբ ու անզիջում, գուցե այդ պատճառով սիրտը չդիմացավ…

Անահիտ Ադամյանը բանասիրական գիտությունների թեկնածու է, պետական դասի խորհրդական 2-րդ աստիճանի:

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել Մեդիամաքսի տեսակետներին: