- Ինչպե՞ս եք գնահատում Ձեր առաջին այցը տարածաշրջան որպես Մինսկի խմբի համանախագահ:

- Միջնորդների յուրաքանչյուր  այցը տարածաշրջան ինքնին կարեւոր է, քանի որ վկայում է հակամարտության լուծումների ինտենսիվ  որոնման, այս խնդրի վերաբերյալ միջազգային հանրության ուշադրության մասին: Պետք է հաստատեմ, որ նախագահներ Շիրակը, Պուտինը եւ Բուշը անձնական հետաքրքրություն են ցուցաբերում այս խնդրին: Ադրբեջանում, Լեռնային Ղարաբաղում եւ Հայաստանում մենք հանդիպել ենք ոչ միայն ղեկավարներին եւ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչներին,  այլեւ հասարակ մարդկանց, փախստականներին: Մեր աշխատանքում շատ կարեւոր է պահպանել հիշողությունը այդ մարդկանց տառապանքների մասին:

Մենք պետք է ջանքեր գործադրենք եւ ապացուցենք, որ խաղաղության տնտեսական առավելությունները նշանակալի կլինեն: Հենց այս հեռանկարն է պետք ներկայացնել հասարակական կարծիքին: «Ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» վիճակը շատ անառողջ բնույթ ունի:

- Քի Վեսթում կայացած բանակցությունների վերջին փուլից հետո միջնորդները հայտարարել էին Իրանի ղեկավարության հետ խորհրդակցություններ սկսելու  մտադրության մասին: Կարելի՞ է ենթադրել, որ այն փաստը, որ Դուք մինչեւ վերջերս զբաղեցնում էիք Իրանում Ֆրանսիայի դեսպանի պաշտոնը, վճռորոշ դեր է խաղացել Ձեր նշանակման հարցում:

- Ես վստահ չեմ, որ ինձ համանախագահ են նշանակել Իրանում իմ ունեցած դիվանագիտական ծառայության պատճառով: Կարծում եմ, որոշակի դեր է խաղացել այն փաստը, որ ես լավ ծանոթ եմ Կենտրոնական Եվրոպային եւ Ռուսաստանին, խոսում եմ ռուսերեն: Միաժամանակ, ակնհայտ է, որ Իրանում իմ անցկացրած 2,5 տարիները թույլ են տալիս հասկանալ այդ երկրի հետաքրքրությունը իր անմիջական հարեւանի նկատմամբ: Համանախագահները մտադիր են տեղեկացնել Իրանի ղեկավարությանը խաղաղ գործընթացի ընթացքի մասին, որպեսզի նրանք համոզվեն, որ Թեհրանի դեմ  “դավեր” չեն նյութվում: Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը չպետք է վնասի եւ ոչ մեկին: Կարծում եմ, առաջին հերթին Իրանն է շահագրգռված տարածաշրջանում կայունության հաստատմամբ` հաշվի առնելով այդ երկրի շուրջ բավականաչափ ճգնաժամային գոտիների առկայությունը:

- Վերջերս միջնորդները չեն թաքցնում իրենց մտահոգությունն այն փաստով, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարները, նրանց խոսքերով, ավելի շատ են պատրաստ փոխզիջումներին, քան այդ երկրների ժողովուրդները:  Արդյո՞ք նախագահները պետք է պատրաստեն իրենց երկրների հասարակությանը փոխզիջումներին, թե՞ նրանց կօգնեն միջնորդները: 

- Մենք չենք ապրում ամբողջատիրական երկրներում: Իհարկե, շատ ավելի հեշտ կլիներ, եթե որոշումներ ընդունեին միայն երկու երկրների ղեկավարները: Սակայն ամուր խաղաղությունը հնարավոր չէ առանց հասարակական աջակցության: Անկասկած, երկու երկրների հասարակական կարծիքը պետք է պատրաստել խաղաղությանը՝ հասկանալով, որ այդ ուղին երբեմն ցավագին փոխզիջումներ է պահանջում: Սակայն, կարգավորման օգուտն այնքան էական կլինի, որ կմեղմի այդ ցավը:

- Իսկ ի՞նչ  կանեն միջնորդները, եթե Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ժողովուրդները եւ քաղաքական ուժերը չընդունեն այն համաձայնագիրը, որը ձեռք կբերեն նախագահները:

- Դա երկրների ներքին գործն է: Համանախագահները չեն պարտադրում որոշումներ, այլ օգնում են նոր գաղափարներ որոնել: Ես հասկանում եմ, որ համատարած համաձայնությունն անհնարին է, բայց, միաժամանակ, երկու կողմերն էլ ձգտում են խաղաղության:

- Կարելի՞ է ասել, որ Լեռնային Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի խնդիրն ամենաբարդն է բանակցություններում:

- Խաղաղ համաձայնագիրը բարդ փոխկապակցված տարրերի անսամբլ է: Այն նման է խաղաքարտերից պատրաստված մի տնակի: Երբ դուք կպչում եք խաղաքարտերից որեւէ մեկին, շարժվում է ողջ կառույցը: Այսօր մենք գտնվում ենք բանակցությունների բավականին նուրբ փուլում: Եթե համեմատենք այն տան կառուցման հետ, ապա ներկայումս մենք զբաղված ենք ներքին հարդարման աշխատանքներով, որոնք, որպես կանոն, երկարատեւ բնույթ են կրում:

- ԼՂՀ արտգործնախարարը միջնորդների հետ հանդիպումից հետո հայտարարել էր, որ  համանախագահները հասկացել են, որ անիմաստ է խոսել Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանին ենթարկելու մասին: Արդյոք  ճի՞շտ է ձեզ հասկացել Նաիրա Մելքումյանը:

- Մենք այցելել էինք Լեռնային Ղարաբաղ հենց այն նպատակով, որ լսենք տարբեր տեսակետներ: Մենք համոզվել ենք , որ այդ մարդիկ չափազանց ամուր են կապված իրենց հողին: Լինելով այնտեղ՝  ավելի լավ պատկերացում ես ստանում շատ բաների մասին: Սակայն դրանք շատ նուրբ հարցեր են: Դրանք նուրբ բնույթ են կրում նաեւ Ադրբեջանի համար:

- Դատելով միջնորդների վերջին արտահայտություններից՝ հունիսին Ժնեւում նախատեսված հանդիպումը կհետաձգվի: Հայտարարությունների իմաստն այն է, որ այն պետք է մանրակրկիտ պատրաստվի: Ո՞վ է պատրաստվելու տվյալ փուլում` նախագահնե՞րը, թե՞ նոր առաջարկների եւ գաղափարների ուղղությամբ աշխատող միջնորդները:

- Չէի ասի, որ միջնորդներն անգործ են մնացել: Մենք անընդհատ շփման մեջ ենք: Պետք չէ սխալ եզրակացություններ անել այն փաստից, որ Շվեյցարիայում նախատեսված հանդիպումը կկայանա, պատկերավոր ասած, ոչ վաղը: Վերջնական արդյունքի համար հանդիպումը պետք է լավ պատրաստել:

- Հաղորդագրություններ կան այն մասին, որ բանակցությունների հաջորդ փուլի հետաձգման նախաձեռնողը ռուսաստանյան կողմն է:

- Դա բոլորովին չի համապատասխանում իրականությանը: Երեք համանախագահների միջեւ լիակատար փոխըմբռնում կա, եւ ես դա չեմ ասում՝ դիվանագիտական նկատառումներից ելնելով: Ես ինչ-որ տեղ «նոր մարդ» եմ այս գործընթացում, եւ աշխատանքը սկսելիս զարմացած էի միջնորդների փոխգործակցության մակարդակով: Եթե դուք հետեւեք մեր հայտարարություններին եւ դրանցում հակասություններ գտնեք, ես շատ կզարմանամ:

Ինչո՞ւ ոչ. ղարաբաղյան կարգավորումը կարող է  համագործակցության օրինակ դառնալ նաեւ այլ ոլորտներում: Միաժամանակ, կարող եմ հավաստիացնել ձեզ, որ համանախագահ երկրների հնարավոր տարաձայնություններն այլ հարցերի շուրջ ոչ մի կերպ չեն արտացոլվի ղարաբաղյան գործընթացի վրա:

- Չնայած բանակցությունների գաղտնիությանը, տեղեկություն է տարածվել այն մասին, որ քննարկվում է Ադրբեջանին կոմունիկացիոն միջանցքի տրամադրման տարբերակը՝ Նախիջեւանի հետ կապ ունենալու համար: Շատ քաղաքական ուժեր Երեւանում գտնում են, որ այդ նախագծի իրականացման դեպքում Հայաստանը կկորցնի իր ինքնիշխանության մի մասը:

- Այդ հարցի շուրջ բավական շահարկումներ կան: Մենք գիտակցում ենք այդ հարցերի կարեւորությունը երկու կողմերի համար: Կարծում եմ, որ  անհանգստանալու պատճառները չափազանցված են:

- Շատ հաճախ է հնչում «փոխզիջում» բառը:  Ինչպե՞ս եք դասակարգում այդ հասկացությունը: 

- Ամեն անգամ, երբ խոսքը գնում է խաղաղության հաստատման մասին, կողմերից յուրաքանչյուրը գտնում է, որ առավելագույնը բաժին է հասնում հակառակորդին: Գործընթացի ողջ բարդությունը կայանում է հենց հավասարակշռության կետի որոնման մեջ: Դա շատ կարեւոր է, քանի որ երերուն խաղաղությունը կարող է ցանկացած պահին ռեւանշիստական տրամադրություններ ծնել:

- Ադրբեջանին վերոհիշյալ կոմունիկացիոն միջանցքի տրամադրումը գնահատվո՞ւմ է որպես փոխզիջում Հայաստանի կողմից:

- Դուք կարող եք տպավորություն կազմել այդ մասին, երբ հրապարակվեն փաստաթղթերը: Իսկ հիմա, պատկերավոր ասած, դուք համտեսում եք մի կերակրատեսակ եւ ասում, որ այն համեղ չէ: Սակայն ամբողջ արվեստը կայանում է նրանում, որ հաջողվի սոուսը: Իսկ սոուսը առայժմ պատրաստ չէ: 

- Զգացվո՞ւմ է արդյոք տարբերություն Ալիեւի եւ Քոչարյանի տրամադրություններում: 

- Երկու կողմերն էլ վճռական են տրամադրված հակամարտությունը կարգավորելու ուղղությամբ: Այդ երկու մարդկանց անձնական պատասխանատվության զգացումը շատ ուժեղ է զարգացած: Ինձ վրա դա ուժեղ տպավորություն է գործել: Բնական է, որ յուրաքանչյուրն ունի իր խառնվածքն եւ անհատականությունը: Բայց երկու նախագահներն էլ ընդունակ մարդիկ են եւ մեծ հայրենասերներ:

- Հայաստանի որոշ քաղաքական ուժեր համոզված են, որ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման քողի ներքո տեղի է ունենում տարածաշրջանի «աշխարհաքաղաքական վերաձեւում»:

- Ոչ մի «վերաձեւման» մասին խոսք անգամ չի կարող լինել: Քննարկումների թեման տարածաշրջանի ինտեգրացիան է: Գլոբալիզացիայի ժամանակաշրջանում իր մեջ ներփակված երկիրը դատապարտված է: Ի դեպ, այս համատեքստում դինամիկ սփյուռքի առկայությունը հնարավորություն է ընձեռում Հայաստանին: Սակայն այն կօգտագործվի այն դեպքում, եթե երկիրը չմնա որպես «մեկուսացված ճամբար»:

- Տարածաշրջանային ինտեգրացիային խոչընդոտում է Հայաստանի շրջափակումը Թուրքիայի կողմից եւ այդ երկրի կողմնակալ դիրքորոշումը կարգավորման վերաբերյալ:

- Թուրքիան տարածաշրջանային հզոր տերություն է: Իհարկե, շատ ավելի հեշտ կլիներ, եթե Անկարայի եւ Երեւանի հարաբերությունները կարգավորվեին: Ես վստահ եմ, որ Թուրքիան իր շահը կգտնի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման մեջ, եւ դա կնպաստի Հայաստանի հետ նրա հարաբերությունների կարգավորմանը:

- Ձեր ամերիկացի գործընկեր Քերի Քավանոն օրերս հիշեցրել է, որ համաշխարհային ղեկավարներից շատերը խաղաղության են հասել իրենց կյանքի գնով: Հնարավո՞ր է արդյոք նման հոռետեսական սցենար ղարաբաղյան հակամարտության դեպքում:

- Ես այդքան հոռետես չեմ: Այո, եղել են բացթողումներ: Բայց երկրների ղեկավարներին իսկապես դժվար է որոշում ընդունել: Կարելի է ասել, որ ծայրաստիճան զգույշ գործելը իրենց պարտքն է: Պետք է հույս ունենալ, որ երկու կողմերից էլ չեն առաջանա ծայրահեղականության դրսեւորումներ:

Շատ բան կախված կլինի հասարակական կարծիքից: Պետք չէ լինել հոռետես կամ  միամիտ լավատես: Պարզապես պետք է բաց չթողնել հնարավորությունը: