Մեդիամաքսի բացառիկ հարցազրույցը Հայաստանում իր դիվանագիտական առաքելությունն ավարտող Գերմանիայի դեսպան Մաթիաս Քիսլերի հետ

- Որո՞նք էին Ձեր առաջին մտքերը, երբ իմացաք, որ գնալու եք Հայաստան՝ որպես դեսպան:

- Սա իմ առաջին գործուղումն էր դեսպանի կարգավիճակով, եւ ես մի փոքր լարված էի: Նախկինում ես որպես դիվանագետ ծառայել էի մեծամասամբ մահմեդական բնակչություն ունեցող երկրներում՝ Եմենում, Պակիստանում, Եգիպտոսում եւ Կոսովոյում: Ինձ համար շատ հետաքրքիր էր իմանալ, թե ինչ է ինձ սպասում հին ավանդույթներ ունեցող մի երկրում, որն առաջինն էր ընդունել Քրիստոնեությունն՝ որպես պետական կրոն: Ուստի, ես մի փոքր նյարդային էի, բայց միեւնույն ժամանակ՝ հետաքրքրասիրությամբ լի: 

- Ձեր դիվանագիտական ծառայությունը Հայաստանում տեւեց 4 տարի: Ո՞րն էր ամենահետաքրքիր իրադարձությունը կամ ձեռքբերումը:

- Հայաստանում տեղի ունեցող քաղաքական զարգացումներն ինձ համար շատ հետաքրքիր էին: 2016 թվականին մենք Քառօրյա պատերազմի ականատեսն եղանք, ինչը շատ ցավալի էր: Նույն տարվա հուլիսին տեղի ունեցավ ՊՊԾ գնդի գրավումը եւ, իհարկե, Թավշյա հեղափոխությունը՝ 2018 թվականին: Ոչ բոլոր դիվանագետներն են հնարավորություն ունենում ներկա գտնվել երկրում տեղի ունեցող նման կարեւոր փոփոխությունների ժամանակ: 

2018թ. օգոստոսին կայացած Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի այցը մեր պետության ղեկավարի առաջին այցն էր Հայաստան եւ, անշուշտ, այն ամենակարեւոր իրադարձություններից մեկն էր:

Վերհիշելով վերջին չորս տարիներին տեղի ունեցած զարգացումները՝ պետք է փաստել, որ Հայաստանի հետ հարաբերությունները միշտ լավ են եղել, սակայն վերջին չորս տարիներին մենք առաջխաղացում ենք ունեցել բազմաթիվ ոլորտներում: Մենք հիմնադրեցինք Գերմանական տնտեսական միավորումը եւ Գյոթե կենտրոնը, ավելացավ այն դպրոցների քանակը, որոնց մենք աջակցություն ենք տրամադրում՝ գերմաներենի ուսուցման հետ կապված: Ամփոփելով, կարող եմ ասել, որ այս չորս տարիների ընթացքում Հայաստանի եւ Գերմանիայի հարաբերությունների մակարդակը լավից դարձել է գերազանց: 

- Ո՞րն է Ձեր խորհուրդը Գերմանիայի հաջորդ դեսպանին:

- Կարծում եմ, հիմնական շեշտը պետք է լինի աջակցել Հայաստանին՝ խորհրդարանին եւ կառավարությանը՝ ժողովրդավարացման, արդիականացման եւ բարեփոխումների ոլորտներում: Շատ կարեւոր է նաեւ, որ Գերմանիան աջակցում է Հայաստանում դատական ոլորտի բարեփոխումներին: Սա շատ մեծ նախաձեռնություն է, եւ ես կարծում եմ, որ Գերմանիան պետք է մասնակցի եւ աջակցի Հայաստանին այս հարցում:

Մաթիաս Քիսլերը

Լուսանկարը` Մեդիամաքս

Ընդհանուր առմամբ, կան շատ ոլորտներ, որտեղ մենք կարող ենք ավելի լավ արդյունքներ գրանցել: Դպրոցների քանակը, որոնց մենք աջակցում ենք, կարող է ավելանալ, կարող ենք աջակցել տնտեսական բարեփոխումներին՝ GIZ գարգացման գործակալության միջոցով:  Դեռեւս շատ անելիքներ կան, սակայն կարեւորն այն է, որ հիմքը դրված է: Մենք հիանալի հարաբերություններ ունենք կառավարության եւ խորհրդարանի հետ: Հետեւաբար, նոր դեսպանին կարող եմ միայն խորհուրդ տալ հետամուտ լինել այն ճանապարհին, որով ընթացել են նախորդ դեսպանները: 

- Դատական բարեփոխումներն այսօր ամենաքննարկվող թեման է: Ըստ Ձեզ, արդյո՞ք ճիշտ էր Հայաստանի կառավարությունը՝ նախաձեռնելով դրանք: Տեսնու՞մ եք մարտահրավերներ:

- Շատ կարեւոր է բարելավել դատաիրավական համակարգը: Այն ժողովրդավարական համակարգի գործունեության հենասյունն է: Եթե չունեք անկախ դատավորներ, մարդիկ կորցնում են վստահությունը դատական համակարգի եւ պետության հանդեպ: Ուստի շատ կարեւոր է սկսել դատական համակարգի բարեփոխումները:

Շատ լավ է, որ Եվրոպայի խորհուրդը եւ Եվրոպական միությունը ներգրավված են գործընթացում: Հիմա փորձում ենք հասկանալ, թե ինչն է կարեւոր երկրի համար եւ ինչ է հնարավոր անել արագ արդյունքներ ունենալու համար: Կարծում եմ, որ ՀՀ վարչապետն ու կառավարությունը ճիշտ ուղեգիծ են որդեգրել, եւ հիմա ժամանակն է հասկանալ, թե ինչ կոնկրետ քայլեր կարող են ձեռնարկվել:

- Կառավարության ընդդիմադիրները պնդում են, որ վարչապետը փորձում է օգտագործել դատական համակարգը՝ որպես գործիք ընդդիմադիրների դեմ եւ ճնշում է գործադրում դատավորների վրա: Հիմնավո՞ր եք համարում այս պնդումները:  

- Այդպիսի վկայություններ չունեմ, սակայն կարծում եմ, որ այս հարցերը պետք է քննարկվեն կառավարության եւ ընդդիմության միջեւ: Այդ հարցերի շուրջ մեկնաբանություններ անելը  իմ իրավասությունից դուրս է:

- Ձեր կարծիքով, ո՞րն է Հայաստանի կառավարության ամենամեծ մարտահրավերը:

- Վարչապետը եւ բոլոր նախարարներն ունեն ուժեղ քաղաքական կամք, ինչն ամենակարեւորն է: Սա շատ լավ հիմք է: Հիմա ժամանակն է ձեւավորել ռազմավարություններ եւ ձեռնարկել կոնկրետ քայլեր՝ դրանք իրականացման համար: Մենք լավատեսորեն կարծում ենք, որ դա կարվի եւ Հայաստանը կարող է ներգրավել նաեւ միջազգային հանրությանը եւ դոնորներին: Գերմանիան կփորձի լրացնել կառավարության եւ խորհրդարանի ջանքերը՝ հասկանալով, թե ինչ կարող ենք անել: Այս գործընթացի հիմնական «դերակատարը» Հայաստանի կառավարությունն ու ողջ հասարակությունն է, իսկ միջազգային հանրությունը, ներառյալ Գերմանիան, կարող են աջակցել այդ ջանքերին: 

Մաթիաս Քիսլերը

Լուսանկարը` Մեդիամաքս

- Դատելով Բրյուսելում վերջերս տեղի ունեցած Գործընկերության խորհրդի նիստից հետո Հայաստանի եւ ԵՄ պաշտոնյաների հայտարարություններից՝ կողմերը գոհ են գործընթացի ընթացքից: Ինչպե՞ս կգնահատեք ՀՀ-ԵՄ Համապարփակ եւ ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի իրականացման ընթացքը:

- Մենք գտնվում ենք ճանապարհային քարտեզի ամփոփման փուլում՝ տեսնելու համար, թե ինչ կոնկրետ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն: Սա հսկայական նախագիծ է եւ հսկայական հնարավորություն երկու կողմերի համար՝ համաձայնագրին «միս ու արյուն» տալու համար: Ինչպես ասացի, հիմնական անելիքը հայկական կողմինն է: Եթե այն ունի լավ նախագծերի գաղափարներ, կարծում եմ, որ Եվրոպական միությունն ավելին քան ուրախ է արձագանքել դրանց: 

- Վերջին 4 տարիների ընթացքում Գերմանիայի դեսպանությունը հանդես է եկել որպես ՆԱՏՕ-ի հետ կապի դեսպանություն: Ի՞նչ կարծիքի եք Հայաստան-ՆԱՏՕ հարաբերությունների մասին: Շատերը դրանք դիտարկում են որպես քաղաքական առումով սահմանափակ:

- Անշուշտ, կան քաղաքական սահմանափակումներ, սակայն ՆԱՏՕ-ի եւ Հայաստանի միջեւ համաձայնեցված է, թե որքան խորը կլինեն հարաբերությունները: Մենք ունենք բազմաթիվ նախագծեր: Հայ խաղաղապահները «Վճռական աջակցություն» առաքելության մաս են կազմում գերմանական զինված ուժերի հետ համատեղ: Վերջերս մենք ՆԱՏՕ-Հայաստան «Վստահության հիմնադրամի» միջոցով իրականացրեցինք գործածությունից դուրս եկած ռազմական փոխադրամիջոցների ապամոնտաժման նախագիծը: Այս ծրագրի համակարգող պետությունը Գերմանիան է։ Ամեն տարի մենք միասին կազմակերպում ենք «ՆԱՏՕ-ի շաբաթը»: Երբեմն ես զգում եմ, որ ոչ բոլորն են տեղյակ ՆԱՏՕ-ի եւ մեր հայեցակարգի մասին: Մենք առաջարկում ենք նախագծեր եւ համագործակցություն, սակայն ոչինչ չենք պարտադրում: Սա կարեւոր է իմանալ, եւ վերջին 4 տարիներին ես տեսել եմ, որ այդ ծրագրերի իրականացումն էապես բարելավվել է:

- Ո՞րն է եղել Հայաստանում Ձեր ամենամեծ բացահայտումը: Ի՞նչն ամենաշատը կհիշեք Հայաստանի մասին:

- Շատ բաներ եմ հիշելու: Ես սիրում եմ Հայաստանի բնությունը, սիրում եմ արշավների գնալ, այնպես որ այդ հիշողություններս յուրահատուկ են: Հայաստանի մշակութային բնութագիրը եւս շատ յուրահատուկ է՝ թե՛ հին ավանդույթները եւ թե՛ դասական երաժշտությունը: Կարծում եմ, երբեւէ այդքան շատ չեմ եղել համերգասրահներում, որքան այստեղ՝ Հայաստանում: Սկզբում շատ բան չգիտեի Հայաստանի մասին, բայց շուտով գիտակցեցի հայկական մշակույթի բարձր մակարդակը՝ լինի դա գեղանկարչություն, երաժշտություն, թե գրականություն: Սա հիանալի ոլորտ է, որտեղ մենք կարող ենք ավելի շատ համագործակցել։ Սա է  պատճառը, որ մենք հետաքրքրված էինք այստեղ Գյոթե կենտրոն եւ ավելի շատ երկկողմ նախագծեր ունենալու գաղափարով: 

Մաթիաս Քիսլերը

Լուսանկարը` Մեդիամաքս

Ինձ նաեւ հիացնում է այն, թե ինչպես եք դուք աշխատում նոր տեխնոլոգիաների հետ: Օրինակ՝ Թումո կենտրոնը: Մենք Գերմանիայում նման կենտրոն չունենք: Հետաքրքրված ենք  ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ոլորտում դասեր քաղել Հայաստանի փորձից: Հիմա Գերմանիայում մենք թվայնացման փուլում ենք եւ գիտակցում ենք, որ Հայաստանի նման երկրները երբեմն ավելի առաջ են, քան Գերմանիայի նման մեծ պետությունները: Հիմա աշխատում ենք առաջիկա տարիներին Գերմանիայում Թումո կենտրոններ հիմնադրելու ուղղությամբ:

Մաթիաս Քիսլերի հետ զրուցել է Արա Թադեւոսյանը

Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի