Երեւանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանի բացառիկ հարցազրույցը Մեդիամաքսին

- Սեպտեմբերի 3-ը, 10-ը եւ 17-ը Երեւանում հայտարարված են համաքաղաքային շաբաթօրյակներ: Կարծում եմ, մարդկանց մի մասը շաբաթօրյակի գաղափարն ընկալում է որպես խորհրդային կարգերից մնացած ժառանգություն, որին պետք է մասնակցել «կամավոր-պարտադիր» կարգով: Ի՞նչը կարող  է մոտիվացնել երեւանցիներին մասնակցել այդ շաբաթօրյակներին:

- Իսկ ի՞նչն է մոտիվացնում մարդկանց իրենց տունը մաքուր պահել: Չէ որ բոլորիս հաճելի է, երբ գնում ենք այլ քաղաքներ ու տեսնում ենք, թե որքան խնամված են դրանք: Բազմիցս ասել եմ, որ մենք փորձում ենք մարդկանց մոտ արթնացնել քաղաքի սեփականատերը լինելու ընկալումը: Մյուս կողմից, իսկապես ունենք բնակիչների աջակցության կարիքը, քանի որ քաղաքապետարանի բյուջեն եւ մեր ուժերը բավարար չեն բոլոր խնդիրները լուծելու համար: Երրորդը, վստահ եմ, որ երբ մարդն իր ձեռքով քաղաքի համար որեւէ օգտակար բան է անում, հետագայում ավելի սրտացավ ու բծախնդիր է լինում իր արածը  պահելու հարցում: Կարծում եմ, որ այս շաբաթօրյակների միջոցով մեր բնակիչները կարող են նաեւ արտահայտել իրենց վերաբերմունքը գալիք  տոնի` Հայաստանի անկախության 20-ամյակի հանդեպ:   

Մեր ցանկությունն է, որ այն մարդիկ, որոնք կարձագանքեն շաբաթօրյակներին մասնակցելու մեր խնդրանքին, իսկապես սրտացավ մոտեցում կցուցաբերեն ու չեն սահմանափակվի փողոցից մեկ թուղթ կամ փաթեթ հավաքելով: Քաղաքում կան բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք կարելի է համատեղ ուժերով լուծել:

Քաղաքապետարանն ու վարչական շրջանների ղեկավարները պատրաստ են տրամադրել անհրաժեշտ միջոցները` քաղաքի արտաքին տեսքը բարելավելու ու ավելի հաճելի միջավայր ձեւավորելու համար: Շաբաթօրյակների ընթացքում լուծվում են ոչ միայն տեղային, այլեւ ավելի մեծ խնդիրներ: Մասնավորապես, վերացնում ենք շինարարական աղբի խոշոր կուտակումները` շինարարական կազմակերպությունների կողմից տրամադրված տեխնիկայի օգնությամբ:

Կա մի կարեւոր հանգամանք, որի մասին շատերը չգիտեն. խանութների, սրճարանների եւ այլ առեւտրային կառույցներին կցված են բարեկարգման տարածքներ, եւ սեփականատերերի ու վարձակալների պարտականությունն է հետեւել դրանց: Ներկայումս քարտեզագրում ենք այդ տարածները, որպեսզի տնտեսվարողները հստակ պատկերացում ունենան դրանց մասին: Չէ՞ որ այս կամ այն խանութին հարակից տարածքի բարեկարգ լինելը, նախևառաջ, ձեռնտու է հենց խանութի տիրոջը: Վստահ եմ, որ 6 կամ 10 ք.մ. տարածքի կամ սիզամարգի բարեկարգումը եւ պահպանությունը ոչ մեծ ֆինանսական ներդրումներ է պահանջում, ոչ էլ շատ ժամանակ: Ու եթե յուրաքանչյուր խանութի աշխատողները օրական 5 րոպե հատկացնեն այդ տարածքին, հավատացնում եմ, որ Երեւանի տեսքը էապես կփոխվի:

- Պարոն քաղաքապետ, նախորդ շաբաթ դուք հանդիպեցիք կառուցապատողների հետ, նրանց կոչ անելով ձեւավորել շինարարության նոր մշակույթ: Դուք ասացիք նաեւ, որ պատրաստ եք կանգնել կառուցապատողների կողքին, եթե նրանք գործում են օրենքի սահմաններում: Այդ արտահայտությունը քննադատության առիթ հանդիսացավ. շատերը ասացին, որ քաղաքացիների կողքին լինելու փոխարեն քաղաքապետը նախընտրում է լինել կառուցապատողների կողքին: Քաղաքացիների եւ կառուցապատողների շահերը հաճախ են բախվում. ինչպե՞ս եք պատկերացնում դրանց ներդաշնակեցումը:

- Ոմանք փորձեցին կառուցապատողների հետ կայացած իմ հանդիպմանը հաղորդել մի երանգ, որն ընդհանրապես գոյություն չուներ: Այդ հանդիպումը քաղաքապետարանը նախաձեռնել էր հենց նրա համար, որ ապահով պայմաններ ստեղծվեն մեր բնակիչների համար: Ի՞նչ ենք քննարկել կառուցապատողների հետ: Նախեւառաջ, կոչ եմ արել պահպանել շինարարության ժամկետները ու աշխատանքների իրականացման ընթացքում մարդկանց համար ապահովել նորմալ ու անվտանգ պայմաններ:

Երբեմն մարդիկ մոռանում են, որ բնակիչ են դարձել հենց կառուցապատողների շնորհիվ: Կարծում եմ, սխալ ու տարօրինակ է կառուցապատողներին ի սկզբանե ընկալել որպես հակառակորդների: Եթե ընդունում ենք, որ քաղաքը պետք է զարգանա ու շինարարություն իրականացվի, ապա հասկանալի է, որ այդպիսի հանդիպումները թույլ են տալիս ավելի լավ պատկերացնել խնդիրները եւ պայմանավորվել խաղի կանոնների մասին: Պետք է կարողանանք համադրել քաղաքի զարգացումն ու շինարարությունը ազատ ու կանաչ տարածքների պահպանման ու ավելացման, տրանսպորտային համակարգի արդիականացման ու շատ այլ խնդիրների հետ: Բայց պետք է հասկանանք նաեւ, որ եթե սահմանենք այնպիսի սահմանափակումներ, որոնք դեմ կլինեն բիզնես-տրամաբանությանը, ապա որեւէ ներդրող Երեւան չի գա ու շինարարություն չի իրականացնի:

- Ցավոտ խնդիր է նաեւ կրպակների ապամոնտաժումը: Հասկանալի է, որ եթե լրացել է վարձակալության ժամկետը կամ կրպակն առհասարակ տեղադրվել է առանց որեւէ փաստաթղթերի, քաղաքապետարանն ունի անխոցելի իրավական հիմքեր ապամոնտաժում իրականացնելու համար: Սակայն կա նաեւ մարդկանց ապրուստի խնդիրը ու շատերը թերահավատորեն են վերաբերվում Ձեր այն խոսքերին, որ վարչական շրջանների ղեկավարները կրպակատերերին կառաջարկեն աշխատանքի այլընտրանքային տարբերակներ:

- Բազմիցս խոսել եմ այս մասին, բայց նորից կրկնեմ. որեւէ անօրինական քայլ մենք չենք կատարել: Որեւէ պարտավորություն այն կրպակատերերի նկատմամբ, ում վարձակալության ժամկետները լրացել են, մենք չունենք: Բայց որպես քաղաքային իշխանություն մենք ունենք բարոյական պարտավորություն սոցիալապես անապահով մարդկանց նկատմամբ: Ու մենք պատրաստ ենք գտնել լուծումներ` յուրաքանչյուրի հետ բանակցելով ու փորձելով գտնել տարբերակներ: Իրականում այդ մարդկանց քանակն այդքան մեծ չէ, եւ մենք վարչական շրջանների ղեկավարներին իրոք շատ հստակ հանձնարարել ենք լուծումներ գտնել:

Ինչպիսի՞ք կարող են լինել այդ լուծումները: Օրինակ, փողոցային առեւտրի վերացումից հետո առաջին հարկում գտնվող եւ վարձակալությամբ տրվող շատ տարածքներ սկսեցին աշխատել որպես մրգի եւ բանջարեղենի վաճառքի կետեր: Այսինքն, մարդիկ չկորցրեցին իրենց աշխատանքը ու դեռ ավելին` այժմ աշխատում են իրենց եւ գնորդների համար ավելի բարվոք պայմաններում: Այնպես որ, լուծումները հնարավոր են:

Սոցիալական լարվածության խնդրի լուծումը կապել կրպակների կամ փողոցային առեւտրի հետ ճիշտ չէ: Եթե մի օր որոշենք գնալ ծայրահեղ քայլի ու քաղաքում նոր կրպակներ տեղադրելու բազմաթիվ նոր որոշումներ ընդունենք, արդյո՞ք սա կբերի սոցիալական լարվածության նվազմանը: Իհարկե` ոչ: Ուրիշ օրինակ բերեմ. բոլորը պահանջում են լուծել տրանսպորտի խնդիրը ու միկրոավտոբուսները փոխարինել մեծ ավտոբուսներով: Ակնհայտ է, որ այս խնդրի լուծման ընթացքում եւս ծագելու են խնդիրներ` կապված վարորդների մի մասին այլ աշխատանքի տեղավորման հետ: Այս դեպքում եւս պետք է փորձենք գտնել անհատական լուծումներ:

Բոլորը բողոքում են կանաչ գոտիներում տեղակայված սրճարանների դեմ: Գալու է նաեւ նրանց վարձակալության ժամկետների ավարտվելու պահը. եւ ի՞նչ, այս դեպքում նորից մեր ընդդիմախոսները ներկայացնելու են սոցիալական լարվածության խնդիրը: Զարմանալին այն է, որ շատ մարդիկ, որոնք այսօր բողոքում են կրպակների ապամոնտաժման դեմ, տարիներ առաջ նույն ոգեւորությամբ բողոքում էին դրանց տեղադրման դեմ:

Նույնիսկ եթե պատկերացնենք, որ քաղաքում սոցիալական խնդիրներ չկան, միեւնույն է, կրպակի կամ որեւէ կառույցի ապամոնտաժումը շահերի բախում է առաջացնելու է: Ի վերջո, պետք է այս խնդիրները լուծելու համարձակություն ունենանք:

- Նախորդ շաբաթ թերթերում հայտնվեցին մի շքեղ շինության լուսանկարներ, որը, ըստ հրապարակումների, Ձեզ է պատկանում: Մեկնաբանություններն այնպիսին էին, որ պայքարելով կրպակների դեմ, Դուք շքեղ ռեստորանային համալիր եք կառուցում:

- Նախեւառաջ, այդ շինության անունն է ոչ թե «Վենեցիա», ինչպես գրել էին, այլ «Ֆլորենս»: Այո, այդ կառույցի հետ ես առնչություն ունեմ: Հրազդանի կիրճում մենք մի խումբ ընկերներով կառուցել ենք ռեստորանային համալիր: Ընդ որում, այդ ընկերներիս մի մասը արտասահմանից են: Վստահ եմ, որ լավ բան ենք կառուցել  ու մեր արածի համար չեմ ամաչում: Ցանկանում եմ, որ ուրիշները եւս իրենց ընկերներին հրավիրեն ներդրումներ անելու  Հայաստանում: Իսկ ինչ վերաբերում է իմ միջոցներին, որոնք ուղղվել են այդ համալիրի կառուցմանը, ես դրանց օրինականության բոլոր ապացույցներն ունեմ: Թող որեւէ մեկը չկասկածի:

- Դուք Երեւանում նախատեսում եք իրականացնել ծավալուն ծրագրեր, որոնց համար քաղաքային բյուջեի միջոցներն ակնհայտորեն բավարար չեն: Կա՞ն տարբերակներ, որոնք թույլ կտան կոնցեպտուալ փոփոխություններ անել Երեւանի բյուջեի ձեւավորման գործընթացի մեջ:

- Շնորհակալ եմ այս հարցի համար, քանի որ այն մեր լրատվամիջոցների կողմից այնքան էլ հաճախ չի արծարծվում, չնայած սա կարեւորագույն խնդիր է` քաղաքի կայուն զարգացման ապահովման տեսակետից:

Ցանկացած կառույցի կայուն զարգացումը, լինի դա մասնավոր ընկերություն, թե քաղաքային իշխանություն, հնարավոր է այն դեպքում, եթե այն ի վիճակի է կանխատեսել իր ֆինանսական մուտքերը: Օրինակ, ըստ էության, կարելի է ներգրավել երկար ու էժան միջոցներ ու մեկ տարվա ընթացքում վերանորոգել Երեւանի ողջ վերելակային տնտեսությունը ու կազմել 10-տարվա ժամանակացույց, որի համապատասխան կառավարող ընկերությունները պետք է ապահովեն միջոցների վերադարձելիությունը: Սակայն եթե այսօր մենք չենք կարող ունենալ 10 տարվա մեր ֆինանսական մուտքերի կանխատեսումը, հասկանալի է, որ նման ծրագիր իրագործել չենք կարող:

Կառավարության հետ սկսել ենք բանակցություններ Երեւանի բյուջեի ձեւավորման մեթոդաբանության կամ խաղի կանոնների մասին: Այսօր Երեւանի բյուջեն ձեւավորվում է երկու մասերից: Առաջին մասը այն գումարներն են, որ մենք ենք հավաքագրում` գույքահարկ, հողի հարկ, մեր սեփականության վարձակալություններ, օտարումներ: Երկրորդ մասը սուբվենցիան է ՀՀ պետական բյուջեից, որը տրվում է հստակ ոլորտների ֆինանսավորման համար:

Մենք առաջարկում ենք գտնել մի լուծում, որը թույլ կտա Երեւանում ձեւավորվող շահութահարկի եւ եկամտահարկի որոշակի մասնաբաժիններն ուղղել քաղաքային բյուջե: Աշխարհում կան շատ դեպքեր, երբ, օրինակ, շահութահարկն ու եկամտահարկը հավաքագրում է քաղաքային իշխանությունը, իսկ ավելացված արժեքի հարկը` կառավարությունը: Մենք, բնականաբար, չենք հավակնում Երեւանի բյուջե ուղղել շահութահարկի ու եկամտահարկի հավաքագրումների ողջ ծավալին: Այսօր, մեր գնահատմամբ, քաղաքային բյուջե է մտնում Երեւանում ձեւավորված շահութահարկի ու եկամտահարկի հավաքագրումների մոտ 7 տոկոսը:

Ստեղծված է աշխատանքային խումբ, եւ կառավարությունը շատ ճիշտ է վարվել, դրա կազմի մեջ ներառելով նաեւ տարածքային կառավարման նախարարությունը, որպեսզի խաղի կանոնները ձեւավորվեն բոլոր սուբյեկտների համար:

Կարեն Կարապետյանի հետ զրուցել է Արա Թադեւոսյանը: