2015 թվականի ապրիլին, Հայոց Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի նախաշեմին, The Guardian-ը Հայաստանի եւ Սփյուռքի իր ընթերցողներին առաջարկեց պատմել, թե ինչ ազդեցություն է թողել Ցեղասպանությունը իրենց ընտանիքների վրա:
New East Network-ի կողմից տարվող այս նախագծին արձագանքեց ավելի քան 500 մարդ՝ ուղարկելով նամակներ, լուսանկարներ եւ այլ նյութեր, որոնց մի մասը ներկայացվել էր կայքում:
Մեկ տարի անց, Հայոց Ցեղասպանության 101-րդ տարելիցի նախաշեմին, Մեդիամաքսը եւ The Guardian-ը որոշեցին համատեղ ներկայացնել չհրապարակված նյութերի մի մասը:
Մարգարեթ Մանուկյան
Ես Ցեղասպանությունից փրկվածների ժառանգ եմ: Իմ որբացած պապը, մի խումբ պատանիների հետ բազմաթիվ փորձերից հետո, ի վերջո հաջողացրել է հայտնվել հունական շոգենավում եւ տեղափոխվել Կանադա: Իսկ տատիկս Միացյալ նահանգներ է եկել իր քրոջ հետ՝ այնտեղ միանալով եղբորը: Նրա հորը սպանել են իրենց տան մեջ, իսկ մայրը` իմ մեծ տատիկը, մահացել է աքսորի ճանապարհին անապատում:
Ցեղասպանության վիշտը մեծ հետք էր թողել հորս վրա եւ պատել էր մեր տունը. նա կարծես դատարկվել էր եւ հուզական կապ չէր կարողանում ստեղծել իմ եւ քույրիկիս հետ: Ցեղասպանությունից փրկվածների ժառանգները շատ են տառապել: Ես դա նույնպես զգում եմ:
Մոտ մեկ տարի առաջ ես բացահայտեցի, որ ընտանեկան նամակներ ունենք, որոնք իմ մեծ տատն ու պապը ուղարկել էին Միացյալ Նահանգներում գտնվող տատիկիս եւ նրա քրոջը: Վերջին նամակը ուղարկվել էր 1915թ.: Այդ տարի նրանք սպանվել էին: Այս նամակները (98 էջ) դեռ պետք է թարգմանվեն, բայց դրանց բովանդակությունն ինձ միավորեց Սփյուռքում ապրող մի խումբ հայերի հետ, եւ 2014թ. ամռանը մենք միասին ճամփորդության մեկնեցինք:
Մենք այցելեցինք հայերի համար մեծ նշանակություն ունեցող վայրեր, եւ ես վերջապես կանգնեցի այն հողի վրա, որտեղ ապրել եւ նահատակվել էր պապիկիս ընտանիքը:
Այս ճամփորդության յուրաքանչյուր ժամն իր հետ մի նոր արկած էր բերում: Մենք քաղաքից քաղաք էինք շարժվում, որոնելով այն «գանձերը», որոնք այս տարածքի վրա հայկական ներկայության վկայություններ են: Վկայություններ փնտրելիս անչափ ոգեւորվում էի, բայց ամեն ինչ ավարտվում էր խորը մելամաղձությամբ:
«Մենք դեռ այստեղ ենք», շշնջում էի ես: Իմ պապիկիս քաղաքում ժայռերի արանքում եւ հայկական եկեղեցու կիսաքանդ պատերի մեջ նոթեր թողեցի պապիկիս բոլոր զավակների, թոռների եւ ծոռների անուններով, որոնք նրա ջանասիրության եւ խիզախության պտուղներն են:
«Ես հիշում եմ: Կարապետի թոռ` Մարգարեթ»:
Լուսանկարները` Մարգարեթ Մանուկյանի արխիվից
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: