Արդեն տասը ամիս է «Հայորդի» հիմնադրամն իրականացնում է «Մայրենիք» ծրագիրը, որն աջակցում է Արցախում 2023 թվականի սեպտեմբերի պատերազմի եւ պայթյունի հետեւանքով զոհվածների ու անհայտ կորածների այն երեխաներին, որոնք ծնվել են նրանց մահից հետո:
Կյանքի լուսավոր շարունակությունը
«Մայրենիք» ծրագրի գաղափարը ծնվել է 2023 թվականի սեպտեմբերին, երբ Արցախի էթնիկ զտումների ժամանակ «Հայորդի» հիմնադրամը օգնություն է տրամադրել պատերազմի եւ պայթյունի հետեւանքով զոհված զինծառայողների ընտանիքներին:
«Օգնությունը բաժանելու ժամանակ հերթում մի հղի կնոջ նկատեցի, իմացա, որ ամուսինը պայթյունի ժամանակ է զոհվել: Սկսեցի հետաքրքրվել եւ իմացա, որ ցավոք, էլի կան կանայք, որոնք երեխայի են սպասում, սակայն շատ ծանր դրության մեջ են, որովհետեւ կորցրել են իրենց ամուսիններին: Փորձեցինք առանձին ծրագիր սկսել նրանց համար եւ ստեղծվեց «Մայրենիք»-ը»,- պատմում է «Հայորդի» հիմնադրամի հիմնադիր Վաչե Վարդանյանը:
Լուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
Ծրագիրն ունի ութ շահառու, որոնց յուրաքանչյուր ամիս հիմնադրամը տրամադրում է 50 000 դրամ աջակցություն՝ երեխայի խնամքի համար: Հիմնադրամի տնօրենի խոսքով՝ մայրերի կողքին լինելը շատ կարեւոր է, քանի որ նրանք իրենց համար ծանր պայմաններում կրկնակի պատասխանատվություն են ստանձնել՝ կյանքի լուսավոր շարունակության համար:
«Հղիության փուլից մայրերի կողքին ենք եղել: Բացի ամենամսյա դրամական աջակցությունից, նաեւ տրամադրել ենք երեխայի համար անհրաժեշտ պարագաները, հոգում ենք բժշկական ծախսերը: Ես, ընդհանրապես, դեմ եմ զուտ ֆինանսական աջակցություն տրամադրելուն, սակայն այս պարագան այլ է. այս կանայք ծանր հղիություն են տարել՝ շրջափակում, պատերազմ, հարազատների ու հայրենի հողի կորուստ:
Լուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
Շատ դեպքերում պտղի առողջության վերաբերյալ մեծ ռիսկեր են եղել, բայց փառք Աստծո, բոլորի դեպքում էլ ամեն ինչ լավ է ընթացել: Հիմա այդ երեխաներից շատերը իրենց հոր անունն են կրում»,- ասում է Վաչե Վարդանյանը:
Լիտր առ լիտր բաժանված բենզինը
Ստեփանակերտցի Ռաիսա եւ Գրիգորի Ավակիմյանները նոր էին ամուսնացել, երբ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հարձակվեց Արցախի Հանրապետության վրա: Գրիգորի Ավակիմյանը պայմանագրային զինծառայող էր, բանակում ծառայության անցնելու որոշումն ընդունել էր 2020 թվականի պատերազմից հետո: Սեպտեմբերի 18-ին Ռաիսան ամուսնուն հայտնել էր ուրախ լուրը, որ շուտով ծնողներ են դառնալու: Հաջորդ առավոտյան ամուսինը սովորականի նման գնացել էր աշխատանքի, իսկ հետո զանգահարել ու ասել, որ զգուշ մնան, փաստաթղթերն իրենց կողքին պահեն:
Շրջափակված Արցախում նորից հովհարային անջատումներ էին, երբ Ադրբեջանը սկսեց հրետակոծությունը: Պայթյունի ձայները լսելուն պես՝ Ռաիսան սկեսուրի ու սկեսրայրի հետ իջել է նկուղ եւ երկար ժամանակ այնտեղ մնացել:
Լուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
«Կրակի դադարեցումից հետո, երբ Գրիգորին տուն եկավ, շատ զայրացած էր, ասում էր՝ մեզ ծախել են, ղեկավարություն չկա, ոչինչ չկա, շուտով թուրքերը հասնելու են քաղաք»,- հիշում է Ռաիսան: Սեպտեմբերի 23-ին սկսել են հավաքել իրերը, իսկ Գրիգորին գնացել է բենզին բերելու:
«80 լիտր բենզին բերեց, մեքենան բակում կանգնեցրել էր, որ լցնի մեքենայի մեջ, հետո հարեւանները եկան սկսեցին բենզին խնդրել: Մեկը 5 լիտր բենզին խնդրեց, որ վերջին անգամ տղայի գերեզմանին այցելի, մյուսը՝ երեխաներին դուրս բերելու համար, այդպես ամբողջը բաժանեց: Ասում էի՝ Գրիգորի, գոնե մի քանի լիտր լցրու մեքենադ, որ մենք էլ կարողանանք դուրս գալ, ասաց՝ ես մի տեղից էլի կգտնեմ, իսկ այս ժողովուրդն ի՞նչ անի»,-պատմում է Ռաիսան:
«Չգիտեի՝ ում մեջ փնտրեմ ամուսնուս»
Շուտով սկսում են լուրեր տարածվել, որ վառելիք են բերելու: Սեպտեմբերի 25-ի առավոտյան Ռաիսան գնացել է վառելիքի հերթ կանգնելու, սակայն ապարդյուն: Ավելի ուշ Գրիգորին զանգ է ստացել եւ եղբոր՝ Արթուրի հետ մեկնել բենզին բերելու: Ռաիսան էլ է դուրս եկել մեկ այլ տեղում հերթ կանգնելու՝ մտածելով, որ եթե նրանց մոտ չստացվի, գուցե ինքը կարողանա վառելիք բերել:
Լուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
«Հերթում կանգնած էի, երկինքը հետզհետե ամպում էր, հետո ամպրոպ եւ կայծակ սկսվեց: Այդ ձայների մեջ պայթյունի ձայնը չլսեցինք, սակայն մի մեքենա շատ բարձր արագությամբ մոտեցավ կանգնածներիս, հետո մի մարդ դուրս եկավ ու ասաց՝ Հայկազովի բենզալցակայանը պայթել է, զոհեր եւ վիրավորներ կան: Այդ պահին արագ վազեցի տուն, չգիտեի, որ Գրիգորին մեքենայով է գնացել, մտածում էի ես մեքենան վերցնեմ իջնեմ այնտեղ: Հետո ես ու սկեսուրս մի մեքենա կարողացանք կանգնեցնել, խնդրեցինք մեզ տարավ ... Շատ դժվար էր մարդկանց նայելն այնտեղ, ես չգիտեի՝ ում մեջ փնտրեի ամուսնուս: Այդ պահին Արթուրը սկեսուրիս գրկեց, ու ասաց. «Մամ, ես ողջ եմ, բայց Գրիգորիին չեմ գտնում»»:
Ռաիսան շարունակել է ամուսնուն հիվանդանոցում փնտրել, նորից տեսել է ողբերգական տեսարաններ, լսել ահավոր գոռոցներ, սակայն ամուսնուն գտնել չի հաջողվել:
«Ես հույս ունեի, որ գուցե այստեղ գալուց հետո մի որեւէ հիվանդանոցում կգտնեմ նրան: Որոշ ժամանակ անց ամուսնուս ծնողները ԴՆԹ հանձնեցին: Նոյեմբերի 6-ին զանգ ստացանք, որ հաստատվել է, դիակը Աբովյանի դիահերձարանում է»,- պատմում է Ռաիսան:
2023 թվականի հոկտեմբերին Ռաիսայի հետ կապ են հաստատել «Հայորդի» հիմնադրամից և նրան ընդգրկել «Մայրենիք» ծրագրում: Ապրիլի 19-ին ծնվել է Գրիգորիի եւ Ռաիսայի դուստրը՝ Գոհարը: Անունը միասին էին որոշել: Ռաիսան ասում է, որ ամենալավ հուշերով է դստերը պատմելու սիրելի Արցախի մասին:
Լուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
«Գոհարիկն իր շարժուձեւով, պահվածքով Գրիգորիին շատ է նման: Սկեսուրս էլ երբ գալիս է թոռնիկի մոտ, շատ է հուզվում, որովհետեւ լրիվ իր պապան է: Եվ այդպես էլ շարունակվելու է, որովհետեւ ես իրեն ամեն ինչ պատմելու եմ իր պապայի մասին, թե ինչպիսին է եղել, որքան բարի սրտի տեր»,- ասում է Ռաիսան:
Այժմ Ռաիսան ծնողների, քույրերի եւ եղբայրների հետ վարձով է բնակվում Աբովյան քաղաքում: Ծնողներն ու քույրն են աշխատում, ինքն էլ զբաղվում է Գոհարիկի խնամքով: «Ես շատ եմ սիրում Արցախը, Գրիգորին էլ էր շատ սիրում ... Հիմա տուն վերադարձը երազանք է մնում մեզ համար»:
Արարում՝ ի հեճուկս դժվարությունների
«Մայրենիք» ծրագիրն իրականացվում է անհատ նվիրատուների շնորհիվ, որոնցից շատերը, հաճախ, կապ են պահում ընտանիքների հետ, մտերմանում: Ծրագիրը շարունակելու են այնքան, որքան մայրերը դրա կարիք կունենան կայունանալու համար:
«Կարծում եմ, որ սա «Հայորդի»-ի ամենակյանք տվող ծրագրերից է, որովհետեւ շարունակաբար տեսնում ենք, թե անկախ այդ ծանրագույն խնդիրներից, մայրերն ինչպես են կարողանում ապրել, արարել՝ հանուն իրենց երեխաների»,- ասում է Վաչե Վարդանյանը:
Վաչե Վարդանյանը փոքրիկ Գոհարի հետԼուսանկարը` Դավիթ Ղահրամանյան
«Մայրենիք» ծրագրի շրջանակում հիմնադրամը նաեւ տարատեսակ միջոցառումներ է կազմակերպում այն բոլոր երեխաների համար, որոնք ծնվել են իրենց հայրերի՝ պատերազմի հետեւանքով զոհվելուց հետո: «Մեր միջոցառումների, հանդիպումների ընթացքում մայրերը ծանոթանում են միմյանց հետ, փորձով կիսվում, ամուր եւ իրար աջակցող համայնք է ձեւավորվում»,- ասում է Վաչե Վարդանյանը:
Ներկայումս իր աշխատանքներն է շարունակում «Հայորդի» հիմնադրամի «Խոխա» համալիր աջակցության կենտրոնը, որտեղ պատերազմի հետեւանքով կորուստ ունեցած ընտանիքների 3-6 տարեկան երեխաների համար գործում են մի շարք խմբակներ: Այս ամռանը հիմնադրամը կրկին նախատեսում է իրականացնել «Հայորդի» ամենամյա ճամբարը:
Գայանե Ենոքյան
Լուսանկարները՝ Դավիթ Ղահրամանյանի/«Հայորդի» հիմնադրամ
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: