«Գարուն» ամսագրի 1984 թվականի օգոստոսի համարում հարցազրույց էր տպագրվել դերասան Մհեր Մկրտչյանի հետ, որը նոր է արժանացել ԽԱՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչմանը: Ներկայացնում ենք հատվածներ այդ հարցազրույցից:

Ստեղծագործական սրբազան երկունքը

Երեւի հայ դերասաններից ամենաերջանիկների թվին եմ պատկանում, որ կինոյում եւ թատրոնում գործ եմ ունեցել հայ, ռուս, օտարազգի բազմաթիվ ռեժիսորների եւ անթիվ դերասանների հետ: Կարողացել եմ գնահատել նրանց համատեղ աշխատանքի ընթացքում: Առանց հատուկ ցանկության, առանց ճիգի նրանք ազդել են ինձ վրա: Դրանց թվում խիստ կարեւորում եմ հայ թատրոնի իմ կուռքերին՝ Վահրամ Փափազյանին եւ Վարդան Աճեմյանին: Փափազյանը մի ամբողջ դպրոց էր: Նրա հետ հանդես եմ եկել եւ «Կորրադոյում», եւ «Համլետում», եւ «Օթելլոյում», երբեմն ընդամենը եւ մի քանի խոսքով, երբեմն դերով, բայց անհարմար կզգամ ասել, թե խաղացել եմ Փափազյանի հետ: Փափազյանի հետ խաղալ անհնար էր: Կողքից նա այնպիսի հիացմունք էր պատճառում իր խաղընկերներին, որ շեղում էր նրանց ուշադրությունը, թույլ չէր տալիս ներշնչվել, ինքնամոռաց կերպով ձուլվել կերպարին: Չեմ հիշում դերասան, որ նրա կողքին խաղար, թերեւս բացառություն էր կազմում Հրաչյա Ներսիսյանը:

Փափազյան-Արբենինի կողքին անկրկնելի էր «Դիմակահանդեսում» Ներսիսյանի մարմնավորած Անհայտը: Դերասանական օթյակից ականատես եմ եղել այդ փայլուն խաղին:

Երբ մասնավոր խոսակցության ժամանակ Ներսիսյանի կարծիքն էին հարցնում Փափազյանի մասին, նա ասում էր, որ Փափազյանը մեծերից ամենամեծն է: Նույն կարծիքին էր Փափազյանը Ներսիսյանի մասին: Հիմա տարիների հեռվից, երբ մտածում եմ միմյանց նկատմամբ այդ անսքող հիացմունքի մասին, հասկանում եմ, որ պատճառը նրանց մեծությունն էր եւ ստեղծագործական սրբազան երկունքը, որ ապրում էին երկուստեք:

Ժամանակները փոխվել են, արագության դար է

Բավական է՝ երազել, հարկավոր գործել: Ժամանակները փոխվել են, արագության դար է, ինֆորմացիան շատ է, մարդիկ արագ են հասունանում, դժվար է հիմա պատկերացնել մի վեց տարեկանի, որը չգիտի ինչ է դառնալու: Հայկական, ռուսական, եվրոպական դրամատուրգիան այնքան հարուստ է, որ անհարմար է կոնկրետ որեւէ բան նշել, այսինքն՝ սահմանափակել, իսկ ես բավական մեծ կարծիք ունեմ իմ կարողությունների մասին: Երազել ոչ, բայց խաղալ` խնդրեմ: Եթե չեք զարմանա, նախ Համլետ, որովհետեւ Շեքսպիրը չի գրում, թե Համլետի քթի երկարություն որքան է, եթե, իհարկե, խանգարող հանգամանք չդառնա տարիքս: Միայն չգիտեմ, թե ինչու է Համլետը 18 տարեկան, մանավանդ որ, դարեր շարունակ ապացուցվել է, որ ոչ մի տասնութ տարեկան չի կարող Համլետ խաղալ: Ռոմեոյի դերը նույնպես ի վիճակի է մարմնավորել միայն տարիքով դերասանը, մինչդեռ Ռոմեոն 16 տարեկան է:

Գրականության մեջ չեմ գտնում փնտրածս կերպարը

Ինձ հուզում, զայրացնում է որոշ մարդկանց անտարբերությունը, անշնորհակալությունը, նույնիսկ կասեի երախտամոռությունը, մի բան մտածել ուրիշ բան անելը: Ահավոր բան է: Գրականության մեջ չեմ գտնում փնտրածս կերպարը: Եթե Օթելլոն, Լիր Արքան, Դոստոեւսկու, Օստրովսկու, Սունդուկյանի հերոսները գիտեին իրենց պրոբլեմը, ապա այսօրվա գրականությունը խիստ տարբեր է:

Ես, օրինակ, Էմիլ Բրագինսկուն, Վիկտորիա Տոկարեւային, Հրանտ Մաթեւոսյանին խնդրել եմ ինձ համար գրեն մի մարդու մասին, որը գոհ է ամեն ինչից, երջանիկ է, բայց հանկարծ պարզվում է, որ նա ավելորդ մարդ է, որովհետեւ հարկավոր չէ ոչ ոքի:

Մհեր Մկրտչյանը