Արցախի Մարտունու շրջանի Նորշեն համայնքը մի քանի հարյուր տարվա պատմություն ունի, մոտ 300 բնակիչ եւ 80 տնտեսություն: Բնակիչները հիմնականում գյուղատնտեսությամբ են զբաղվումˋ անասնապահությամբ ու հողագործությամբ: 2017թ. սեպտեմբերին Նորշեն «գործուղված» ուսուցիչ Արա Հարությունյանը վստահ է, որ գյուղը կարելի է այլ ուղիով տանել, օրինակˋ դարձնել Արցախի տեխնոլոգիական կենտրոն:

Ինժեներ-նախագծող Արան «Դասավանդի´ր, Հայաստան» ծրագրով աշխատում է Նորշենիˋ 54 աշակերտ ունեցող դպրոցում, ֆիզիկայի ուսուցիչ է, ազգային պարերի խմբակ ունի: 

Դասը հետաքրքիր ու ինտերակտիվ դարձնելու նպատակով Արան որոշում է դասարանումˋաշակերտների սեղանին, ստեղներ տեղադրել: Ուսուցչի հարցին պատասխանելու համար աշակերտները սեղմում են ստեղնը, իսկ ուսուցչի սեղանի վահանակին վառվում է համապատասխան լամպը: Արան գաղափարը ներկայացրեց Awesome հիմնադրամին, հաղթեց ու փոքր դրամաշնորհով ստեղծեց «ՆորՇենԼաբ»-ը:

Լուսանկարը` Արա Հարությունյանի արխիվից

Նոր մեթոդի ներդրմանն աշակերտները ոգեւորությամբ էին հետեւում, ու Արան սկսեց մտածել ռոբոտաշինության լաբորատորիայի մասին, որտեղ կարող է երեխաներին տեխնոլոգիական գիտելիքներ տալ: Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության (ԻՏՁՄ) գործադիր տնօրեն Կարեն Վարդանյանի օգնությամբ անհրաժեշտ սարքավորումներ ստացան, իսկ 2018թ. հունվարին Նորշենի դպրոցում բացվեց Արցախի 9-րդ «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիան:

Լուսանկարը` Արա Հարությունյանի արխիվից

«2 խմբակ ունենք, կոչել ենք ծրագրավորման լեզուների անուններովˋ «Աղվես» ու «Կրիա»: Սկզբում նորություն էր, շատերն էին գալիս, հետո ոմանք դուրս եկան, ուրիշները միացան: «Աղվես»-ը խաղային ծրագրավորում է, բայց երբ անցնում ենք ավելի բարդ խնդիրներիˋռոբոտ մոդելավորել, վարել, ոմանց գիտելիքները չեն բավարարում: Բայց դասերին մասնակցել կարող են բոլորը»:

Լուսանկարը` Արա Հարությունյանի արխիվից

Նորշենի աշակերտներն արդեն զգալի հաջողություններ ունեն: Նրանց շնորհիվ կենսաբանության դասարանը մեթոդական լաբորատորիա ունի: Արայի օգնությամբ ծրագիր էին գրել, ներկայացրել մրցույթի ու հաղթել: Նորշենի արմաթցիները վերջերս մասնակցել են Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամի ՍՄԱՐԹ կենտրոնում կայացած «Լաբիրինթոսից ելք գտնելու» ռոբոտների մրցույթին ու երկրորդ տեղը գրաված թիմի կազմում էին: Նորշենի աշակերտները Sevan Startup Summit-ում Արցախի միակ ներկայացուցիչն են, մասնակից կունենան նաեւ DigiCamp-ում:

Լուսանկարը` Արա Հարությունյանի արխիվից

Հաջողություններից ոգեւորվածˋ Արան Արցախի կրթության եւ գիտության նախարար Նարինե Աղաբալյանին առաջարկել է Նորշենը դարձնել Արցախի տեխնոլոգիական կենտրոն, ցուցահանդեսներ, տեխնոլոգիական կազմակերպությունների հանդիպումներ, քննարկումներ կազմակերպել: Որպես առաջին քայլˋ քննարկում են ArtsakhTechExpo-ի անցկացումը: 

Եթե աշխատանքներն ընթանան նախատեսվածի համաձայնˋ Expo-ն տեղի կունենա հոկետեմբերի վերջինˋ Ստեփանակերտում (վատ ճանապարհների ու թույլ  զարգացած ենթակառուցվածքների պատճառով Նորշենում առայժմ հնարավոր չէ անցկացնել): 

Լուսանկարը` Արա Հարությունյանի արխիվից

«Expo-ն Արցախի տեխնոլոգիական կազմակերպությունների միջեւ մրցակցություն  կստեղծի, կօգնի ներկայանալի լինել տեխնոլոգիական աշխարհում: Երկրորդˋ հանրությունը կսկսի հետաքրքրվել, «տեխնոլոգիա» բառն ավելի շոշափելի կդառնա: Մարդը կգա, մի նոր բան կտեսնի, կմտածի, որ իր երեխան կարող է կրթվել այդ ուղղությամբ, ինքը կարող է աշխատել այդ ուղղությամբ, եթե ունի գիտելիք: Կրթության վրա իր նպաստավոր ազդեցությունը կունենա, որովհետեւ մասնակցելու են նաեւ «Արմաթ» լաբորատորիաները, եւ խմբակավարները շահագրգռված կլինեն ավելի ակտիվ աշխատել»,- ասում է Արան: 

ArtsakhTechExpo-ին կարող են մասնակցել Արցախի ու Հայաստանի բոլոր տեխնոլոգիական կազմակերպություններըˋ նախապես գրանցվելով artcakhtechexpo@gmail.com հասցեով: Կազմակերպիչներն ակնկալում են նաեւ ներդրողների մասնակցությունը:

Լուսինե Ղարիբյան

Լուսանկարներըˋ Արա Հարությունյանի արխիվից