Ներկայացնում ենք The World Street Journal պարբերականի «Կարծիքներ» բաժնում հրապարակված Թուրքիայի խորհրդարանի նախկին պատգամավոր, Միջազգային խաղաղության Քարնեգի հիմնադրամի հրավիրված հետազոտող Կարո Փայլանի Armenia-Azerbaijan Peace Deal: A Golden Opportunity for Trump հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:

Կարո Փայլան

Ուկրաինայում պատերազմի հարցը լուծելու ԱՄՆ ընտրված նախագահ Թրամփի խոստումը, ամենայն հավանականությամբ, ավելի հեշտ էր հնչեցնել, քան կյանքի կոչել: Սակայն կա խաղաղություն հաստատելու մեկ այլ հնարավորություն, որը պահանջում է շատ ավելի քիչ ջանքեր, բայց զգալի օգուտներ է խոստանում՝ վերջ տալով Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ տասնամյակներ շարունակվող թշնամությանը:

Երկու պատմական թշնամիները վերջին մեկ տարվա ընթացքում հանգիստ բանակցություններ են վարել եւ բեկման եզրին են: Երկու պատերազմներ հրահրած եւ Լեռնային Ղարաբաղից ավելի քան 100 000 հայերի տեղահանած այս հակամարտության լուծումը հասանելի է: Անհրաժեշտ է վերջին զարկը, որը միայն Վաշինգտոնը կարող է ապահովել:

Հիմքն դրվել է Բայդենի վարչակազմի կողմից, որն աջակցել է Հայաստանին  Ռուսաստանից ազդեցությունը նվազեցնելու հարցում եւ խրախուսել Ադրբեջան-Հայաստան երկկողմ բանակցությունները: Բայդենի վարչակազմը նաեւ փորձել է խրախուսել Հայաստանից ռազմական առումով ավելի ուժեղ Ադրբեջանին ընդունել Հայաստանի առաջարկությունները խաղաղության հաստատման համար: Սակայն նախագահ Բայդենը անձամբ չի ներգրավվել այդ գործընթացում՝ «կաղ բադ»-ի (lame duck՝ ԱՄՆ-ում այդպես են անվանում լիազորություններն ավարտող նախագահներին-Մեդիամաքս) կարգավիճակում լինելու պատճառով:

Պարոն Թրամփը կարող է ներգրավվել եւ ավարտին հասցնել գործը։ Նոր նախագահը կարող է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւին հրավիրել Սպիտակ տուն՝ պատմական համաձայնագիր կնքելու։ Առանց ԱՄՆ-ի բարձր մակարդակի ներգրավվածության՝ բանակցությունները կարող են փակուղի մտնել՝ Ադրբեջանին հնարավորություն տալով շարունակել իր ռազմական սպառնալիքները Հայաստանի, իսկ Ռուսաստանին՝ վերահաստատել իր ազդեցությունը տարածաշրջանում:

Հարավային Կովկասում խաղաղությունը օգուտ կբերի ԱՄՆ-ին եւ նրա դաշնակիցներին՝ օգնելով հետխորհրդային հանրապետություններին վերականգնել տնտեսական ինքնիշխանությունը ու զսպել նեոիմպերիալիստական Ռուսաստանը: Խաղաղության պայմանագիրը կարող է ընդլայնել հասանելիությունը Միջին միջանցքին՝ կարեւոր առեւտրային ուղուն, որը կապում է եվրոպական շուկաները Կենտրոնական Ասիայի ռեսուրսներին՝ զարգացման, առեւտրի եւ էներգետիկ համագործակցության հնարավորություններ բացելով:

Կարո Փայլանը եւ Նիկոլ Փաշինյանը 2022 թվականին

Լուսանկարը` ՀՀ կառավարություն