«Նռանե» հրատարակչությունը լույս է ընծայել Հովիկ Չարխչյանի «Երկիր անավարտ» վեպը։

«Մարդը, միտքը, գաղափարը, նպատակը չեն կարող ավարտուն ու ամբողջական լինել, եթե երկիրն անավարտ է: Քանի դեռ տանդ պատերից մեկը չկա, դու մրսելու ես: Ես ուզում եմ, որ այդ պատը կառուցենք, այլ ոչ թե քանդենք ամբողջ տունը միայն այն բանի համար, որ ներսում սառն է ու դա ինչ-որ մեկին դուր չի գալիս»,- ասվում է գրքում։

Մեդիամաքսը զրուցել է Հովիկ Չարխչյանի հետ։

- Վերջին շրջանում մեր գրողներից շատերն են անդրադառնում Երկրի հարցին։ Հայրենիք, հանրապետություն, պետություն, Երրորդ հանրապետություն… Հիմա՝ Անավարտ երկիր… Երկար տարիների մտորումների արդյո՞ւնք է Ձեր նոր վեպը, նույնությամբ կգրվե՞ր, եթե չլիներ 44-օրյա պատերազմը։

- Վերջին պատերազմի արձագանքն այս գրքում փնտրելը սահմանափակում է նրա ընդգրկման շրջանակը: Վեպում չկա օրացուցային հստակ ժամանակահատված: Մեկի համար դա մեր օրերն են, մյուսի համար՝ անցած դարի 90-ականները, երրորդը կարող է շատ ավելի հեռուները գնալ, եւ նրանք բոլորն էլ իրավացի կլինեն, որովհետեւ կան հարցեր ու խնդիրներ, որոնք բոլոր ժամանակներում արդիական են, եւ յուրաքանչյուր սերունդ դրանք հաղթահարելու իր ուղիներն է փնտրում: «Երկիր անավարտ» վեպը փորձ է՝ ստեղծել դրանց հանրագումարը, շոշափել այն ներքին կապը, որ շղթայաբար փոխանցվում է մի ժամանակից մյուսին:

- Գուցե սուբյեկտիվ ընկալում է, բայց մինչեւ այն պահը, երբ պարզ է լինում, թե երբ եւ ինչու երկիրը մնաց անավարտ, թվում է՝ վեպը գրվել է այս օրերի մասին։ Շաղկապե՞լ եք պատմությունները, ժամանակները, թե՞ պարզապես ոչինչ չի փոխվել մեր երկրում։

- Իմ վեպում չկա աշխարհագրական եւ կամ ժամանակային կոնկրետություն: Եթե նկատել եք, վեպում նույնիսկ չեք հանդիպի «Հայաստան» կամ «հայ» բառերին:
Սա գիրք է ոչ թե տեղանքի կամ իրադարձության, այլ մարդկային գործոնի մասին, որն իր ուղղակի կամ անուղղակի անդրադարձն է ունենում ընթացքի վրա, որքան էլ մենք այն համոզմանը լինենք, թե մեր փոքրիկ, աննշան քայլերը չեն կարող մեծ ցնցումների ու շրջադարձերի շարժառիթը դառնալ: Մեծ հաշվով «Երկիր անավարտը» գիրք է յուրաքանչյուրիս պատասխանատվության աստիճանի մասին:

-Կա՞ն նախատիպեր, նախապատմություն, բացի այն, որ գիրքը մեզ համար կարեւոր, շրջադարձային իրադարձության մասին է։

-Եթե ինչ-որ մեկը գրքում նախատիպեր տեսնի եւ կամ ասի, որ այս կամ այն դեպքը իրականում կատարվել է, ես նրան կպատասխանեմ. «Բոլոր համընկնումները պատահական են»: Որովհետեւ սա վեպ է, այլ ոչ թե փաստագրություն: Գրականությունը հակված է տիպական կերպարների միջոցով անդրադառնալ արդիական երեւույթներին՝ գործածելով ընդհանրական պատկերներ, միախառնելով իրականն ու հորինվածքը: Իսկ զուգորդումները նույնպես նման պայմանականությունների շարքում են:

-Գրել գեղարվեստական գործ, որը պիտի ներկայացնի ոչ վաղ անցյալի պատմությունը, պատասխաններ տա այսօրվա մասին ու նաեւ լինի հետաքրքիր։ Ի՞նչ աշխատանք, լարում ու նյարդ է պահանջել այս վեպի ստեղծումը։

-Ես փորձել եմ ստեղծել մի գործ, որը հնարավորություն պիտի տա, որպեսզի մենք մեզ դիտենք կողքից: Գրքում օտարներ ու անծանոթներ չկան: Այնտեղ մենք ենք՝ բոլորս եւ առանձին-առանձին: Մեր մտքերն են, մեր արարքները, մեր սխալները, մեր զղջումներն ու հատուցումները: Դիտել, ընկալել, վերլուծել, հասկանալ մարդկանց խոսքերի ու գործողությունների բնույթը, նրանց վարքը, նպատակի ընտրությունը. սա նախ եւ առաջ հեղինակից պահանջում է անաչառություն, կարեւորն անկարեւորից զատելու հմտություն, գեղարվեստի շրջանակի մեջ գաղափարը ներառելու փորձառություն: «Երկիր անավարտը» գրվել է երեք ու կես տարում: Իսկ դա քիչ ժամանակ չէր բավարար արդյունք ստանալու համար:

-Կարո՞ղ ենք նույնացնել հեղինակի հետ գլխավոր հերոսին:

-Ոչ: Հերոսները կարող են լինել հեղինակի ընկալման արգասիքը, բայց հեղինակը լինել չեն կարող: Այս դեպքում հեղինակը նույնիսկ խուսափել է «դրական-բացասական հերոսներ» ընդունված տարանջատումից, որովհետեւ մարդը հակասությունների կծիկ է, նա չի կարող լինել միատարր:

Երկիր Անավարտ

Լուսանկարը` «Նռանե» հրատարակչություն

Հովիկ Չարխչյանը