Մեդիամաքսը շարունակում է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված 100 վայրկյան նախագիծը: Այն հիմնված է Ցեղասպանության ականատեսների վկայությունների վրա` հրատարակված Հայաստանի Ազգային արխիվի կողմից:

Դոնալդ Բլոքսհեմը անգլիացի պատմաբան է, Journal of Holocaust Education ամսագրի խմբագիրը:

«100 վայրկյան» նախագծի համար նա կարդացել է հատված Ցեղասպանությունը վերապրած է Ռուբեն Վարդանյանի վկայությունից:



Հայաստանի Ազգային Արխիվ, փաստաթղթերի հավաքածու

Մուշի վիլայեթի Մուշի շրջանի Գոմս գյուղի կոտորածը վերապրած Ռուբեն Վարդանյանի վկայությունը

Զատիկի վերջին 10-15 ոստիկաններ եկան մեր գյուղ: Նրանք ասացին, որ կառավարությունը բոլորիս կանչում է: Առավոտյան նրանք շրջապատեցին գյուղը, նրանցից մի քանիսը ներխուժեցին, հավաքեցին բոլորին, կանանց ու երեխաներին, եւ քշեցին: Նրանք կրակում եւ սպանում էին բոլոր նրանց, ովքեր փորձում էին փախչել: Երկու հոգի այնտեղ սպանվեցին: Հետո եւս 4 հոգի փորձեցին փախչել ու սպանվեցին: Նրանք մի տղամարդու բռնեցին ու թրով կտրեցին նրա գլուխը:

Որոշ ժամանակ քայլելուց հետո վերադարձանք մեր գյուղ, որտեղ այլ գյուղերից շատ մարդիկ էին հավաքվել: Թուրքերը քաղաքից եկան, ընտրեցին գեղեցիկ կանանց ու աղջիկներին եւ տարան: Իմ ընկեր Ռասուլը եկավ, ընտրեց մորս, երեք եղբայրներիս ու ինձ եւ տարավ Բաղեշ` իր տանը պահելու: Մենք այնտեղ մեկ ամիս մնացինք: Մի անգամ մթերք ու ապրանքներ գտնելու համար թուրք երեխաների հետ մեր գյուղ գնացի: Մեր գյուղի բոլոր տները քանդված էին, փայտե մասերը` գողացված: Եկեղեցում ու շրջակա պարտեզում շատ դիակներ կային, թուրքերը 80 կանանց ու երեխաների դիակներ հաշվեցին:

Պրոդյուսեր՝ Արա Թադեւոսյան
Նկարահանումը՝ Փիթեր Ռոսս
Post Production` «Թումո» ընկերություն

Ռուբեն Վարդանյանի վկայության աղբյուրը՝ National Archives of Armenia, Armenian Genocide by Ottoman Turkey, 1915, Testimony of survivors, Collection of documents, Yerevan-2013:

Վկայության հայերեն թարգմանությունը՝ Անժելա Կժդրյան:

«100 վայրկյան» նախագծի գլխավոր գործընկերը ՎիվաՍել-ՄՏՍ ընկերությունն է: