Մեդիամաքսը շարունակում է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված 100 վայրկյան նախագիծը: Այն հիմնված է Ցեղասպանության ականատեսների վկայությունների վրա` հրատարակված Հայաստանի Ազգային արխիվի կողմից:

Յաիր Աուրոնը պատմաբան եւ ցեղասպանագետ է, Իսրայելի բաց համալսարանի պրոֆեսոր:

«100 վայրկյան» նախագծի համար Յաիր Աուրոնը կարդացել է հատված Ցեղասպանությունը վերապրած է Դավիթ Մելքոնյանի եւ Հմայակ Մաթեւոսյանի վկայությունից:



Հայաստանի Ազգային Արխիվ, փաստաթղթերի հավաքածու

Մուշի վիլայեթի Մուշի շրջանի Խաշգյուղի կոտորածը վերապրածներ Դավիթ Մելքոնյանի եւ Հմայակ Մաթեւոսյանի վկայությունը

Կիրակի առավոտյան գյուղը հանկարծ պաշարվեց եւ ուժեղ փոխհրաձգություն սկսվեց: Հետո նրանք հավաքեցին բոլոր տղամարդկանց ու հայտարարեցին, որ նրանց ազատման թերթիկներ կտրվեն, որպեսզի այլեւս ոչ ոք չկարողանա նրանց հալածել: Սակայն հաջորդ օրը առավոտյան նրանք բոլորին` ավելի քան 700 տղամարդու, կապկպեցին իրար, մեկը մյուսի ետեւից սպանեցին ու մարմինները նետեցին գյուղի մոտակայքում գտնվող մեծ փոսը:

Հինգշաբթի հավաքեցին մեր կանանց ու երեխաներին եւ տարան Երշտեր, որտեղ ասացին, որ նրանց որպես գերիներ պետք է ուղարկեն Գերմանիա:

Կանանցից շատերը, կանխազգալով մոտալուտ աղետը, թողեցին իրենց երեխաներին գյուղի փողոցներում, որպեսզի չտեսնեն նրանց մահը:

Բոլոր նրանց, ում գյուղ տարան, ողջ-ողջ այրեցին: Նրանք նաեւ ստիպեցին հայերին հավաքել երեխաներին փողոցներից ու նետել նրանց փոսերը:

Պրոդյուսեր՝ Արա Թադեւոսյան
Նկարահանումը՝ Լենա Գեւորգյան, Մարիամ Լորեցյան
Post Production` «Թումո» ընկերություն

Դավիթ Մելքոնյանի եւ Հմայակ Մաթեւոսյանի վկայության աղբյուրը՝ National Archives of Armenia, Armenian Genocide by Ottoman Turkey, 1915, Testimony of survivors, Collection of documents, Yerevan-2013:

Վկայության հայերեն թարգմանությունը՝ Անժելա Կժդրյան

«100 վայրկյան» նախագծի գլխավոր գործընկերը ՎիվաՍել-ՄՏՍ ընկերությունն է: