Նոր Զելանդիայի Քրայսթչըրչ քաղաքի համանուն տաճարը, որն ընդգրկված է երկրի պատմական կարեւորություն ունեցող կառույցների շարքում, 2011թ. փետրվարին տեղի ունեցած երկրաշարժի հետեւանքով մասամբ քանդվել է: Տաճարը բազմիցս վնասվել էր նաեւ տարբեր տարեթվերին տեղի ունեցած երկրաշարժերի հետեւանքով: Քրայսթչրչի քաղաքապետն ու եպիսկոպոսը համարեցին, որ քանդված հին եկեղեցու փոխարեն պետք է նորը կառուցվի: Քաղաքի բնակիչների մի մասը համակարծիք եղան, իսկ մյուս մասն առ այսօր պայքարում է հին եկեղեցին պահպանելու եւ վերականգնելու համար: 

2012թ. սկսեցին աշխատանքներ տարվել տաճարը հիմնովին քանդելու ուղղությամբ: Այդ ընթացքում նույնիսկ ժամանակավոր տաճար կառուցվեց հավատացյալների համար:

Արդյունքում, տաճարի պահպանման համար ձեւավորվեց Save the cathedral խորագրով շարժումը, որի շարքերում են հայտնի մարդիկ, քաղաքական գործիչներ եւ այլք: Շարժումը գլխավորում է ինժեներ Ջեֆրի Ռաթբանը, որը պարզել է, որ համանման դեպքեր են եղել նաեւ Իտալիայի քաղաքներից մեկում եւ Հայաստանում` Գյումրիում, որտեղ 1988թ. երկրաշարժից քանդվել, ապա տարիներ անց վերականգնվել է Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին:

Ջեֆրի Ռաթբանը կապ է հաստատել ճարտարապետ Գարեգին Եղոյանի հետ, որի հայրը՝ ճարտարապետ Ռաֆիկ Եղոյանը, որդու հետ վերակառուցել է երկրաշարժից քանդված Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին: Այս տարվա օգոստոսի վերջին Ջեֆրի Ռաթբանն այցելել է Գյումրի` ուսումնասիրելու Ամենափրկիչ եկեղեցու վերակառուցման փորձն ու ապացուցելու իր քաղաքի իշխանություններին, որ քանդված եկեղեցին վերականգնելը արդարացված քայլ է:

Մեդիամաքսը զրուցել է Ջեֆրի Ռաթբանի հետ այցի մանրամասների եւ տպավորությունների մասին:

Save the cathedral շարժումը գլխավորող Ջեֆրի Ռաթբան

Մեր քաղաքի եկեղեցու վերակառուցման թեման բազմիցս քննարկվել է: Նման քննարկումներից մեկի ընթացքում մի կին ասաց, որ Հայաստանի Գյումրի քաղաքում էլ նման դեպք է գրանցվել ու պատմեց, որ այն հիմա վերակառուցման փուլում է: Իսկապես, շատ ընդհանրություններ գտա ու միանգամից որոշեցի ժամանել ու տեղում հասկանալ` որքանով ձեր եկեղեցու օրինակը կարող է օգտակար լինել մեզ:

Քրայսթչըրչ տաճարը՝ մինչեւ փլուզումը

 

Կարծում էի, որ Գյումրիի եկեղեցու վերակառուցումը կարող է ոգեշնչել մեր քաղաքի բնակիչներին, հատկապես նրանց, ովքեր դեմ են եկեղեցու պահպանմանը: Հիմա, երբ ծանոթացել եմ գյումրեցիների հետ, նրանց ուժն ինձ հետ Նոր Զելանդիա եմ տանում: Համոզված եմ` այն կկարողանա հրաշքներ գործել ու կօգնի մեզ լինել ուժեղ ու վճռական` մինչեւ վերջ պայքարելու ու եկեղեցին փրկելու համար:

Գյումրիի Ամենափրկիչ եկեղեցին շատ գեղեցիկ է ու ոգեշնչող, ես պատկերացրի, որ մեր եկեղեցին էլ մի օր նման կերպով մյուսներին կոգեշնչի: Այցիս ընթացքում հանդիպել եմ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանին, որը քաջալերեց ինձ:

Քրայսթչըրչ տաճարը՝ փլուզումից հետո

 

Քանդված եկեղեցին մեր քաղաքի համար խորհրդանշական է, ինքս այդ քաղաքում եմ մեծացել: Եթե չվերականգնենք եկեղեցին, կարծում եմ` կկորցնենք մեր քաղաքի ամենակարեւոր մշակութային կոթողներից մեկը: Քրայսթչրչում մոտ 400 հազար բնակիչ կա. վստահ եմ, եթե եկեղեցին քանդվի, բնակիչներից շատերի համար սա անձնական կորուստ կլինի: Հույս ունեմ, որ համաքաղաքացիներից սերը կօգնի մեզ փրկել եկեղեցին, ես էլ փորձում եմ նրանց համար տարբեր բանալիներ գտնել, որ արթնանան, պայքարեն ու պահպանեն:

Ճարտարապետ Ռաֆիկ Եղոյան

Ամենափրկիչ եկեղեցու մեծ գմբեթի փլուզումը զգալի ազդեցություն ունեցավ բնակիչների վրա: Բոլորի համար սա մի բացասական մթնոլորտ ստեղծող երեւույթ էր:  Դեռեւս դպրոցական տարիքից նկարում էի այս եկեղեցին, դրա համար բնական էր, որ որոշեցի զբաղվել վերականգնման հարցով: Երկրաշարժից հետո մի քանի անգամ դիմեցի մարզպետին, բայց մերժում ստացա: Իմ կարծիքով` սա առանցքային խնդիր էր, որ պիտի նպաստեր բնակչության հոգեւոր զարգացմանը: Ի վերջո, 1990-ականների սկզբին սկսվեցին վերականգնողական աշխատանքները:

Ջեֆրի Ռաթբանը, Ռաֆիկ Եղոյանը եւ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանը

 

Բնակիչների մոտ մեծացավ վստահությունը` եթե վերակառուցվեց Ամենափրկիչ եկեղեցին, տունն էլ, փողոցն էլ կկառուցվեն: Երբեւէ չէի կարող մտածել, որ ինչ-որ մեկի համար Ամենափրկիչ եկեղեցու վերակառուցումը օրինակի պես մի բան կդառնա: Հիմա հավատում եմ, որ նման խորհրդանշական քայլն իսկապես կարող է ոգեշնչել աշխարհի մյուս ծայրում ապրող մարդկանց: 

Ճարտարապետ Գարեգին Եղոյան

Սա մշակութային շերտ է, որ պարտավոր էինք պահպանել: Բացի այն, որ Ամենափրկիչ եկեղեցին մեծ նշանակություն ուներ քաղաքի ու բնակչության համար, այն նաեւ վերածննդի խորհրդանիշ դարձավ, որովհետեւ այդ մասշտաբի մեծ կառույցը քանդված վիճակում հոգեբանական մեծ ճնշում ուներ քաղաքացիների վրա:

Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին

 

Քաղաքը միշտ կարկանդակի հետ եմ համեմատում: Եթե կորցնենք շերտերից մեկը` քաղաքն անհամ կդառնա: Ցանկացած նմանատիպ կառույց ժառանգություն է, որի ոչնչացման մասին խոսք անգամ չպիտի լինի, միայն պահպանում: Դրա համար էլ Գյումրիում հնարավոր դարձավ փրկել եկեղեցին: Հավատում ենք, որ Ջեֆրիին կհաջողվի փրկել իրենց եկեղեցին:

Լենա Գեւորգյան