Վահագն Խաչատուրյան. Բոլորս էլ եկել ենք 1988-ից - Mediamax.am

Վահագն Խաչատուրյան. Բոլորս էլ եկել ենք 1988-ից
1939 դիտում

Վահագն Խաչատուրյան. Բոլորս էլ եկել ենք 1988-ից


Մենք հանդիպել ենք, երբ նա Վահագն Խաչատրյանն էր ու Երևանի 48-րդ քաղաքապետը՝ սկսած 1879-ից: Ու քաղաքապետ էր դարձել ողբերգական հանգամանքներում՝ քաղաքապետ Համբարձում Գալստյանի սպանությունից հետո՝ 1992-ի դեկտեմբերի 12-ին: 1992-1996-ը՝ նրա պաշտոնավարման տարիները, թերևս նորանկախ պետության ամենադժվար տարիներն էին ու ամենակարևոր՝ պատերազմի ու հաղթանակի:

***

1994-ի հուլիսին ես հանդիպեցի նրան Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցի հանրահայտ շենքում, ուր հին քաղաքապետարանն էր, հարցազրույցը տպագրվեց «Երկիր Նաիրիի» հուլիսի 8-ի համարում «Երբ քաղաքագլուխը ժպտում է, կամ՝ 21 հարց Վահագն Խաչատրյանին» վերնագրով:

***

Ինձ միշտ թվացել է որ ամառները շաբաթ օրերը հատկապես շոգ է լինում՝ իսկական ամառ, առանց վերապահումների: Շոգ ու տաք ամառ՝ մրսած հայերիս համար դրախտային: Ահա այդ շոգի, դրախտի, չաշխատող մետրոպոլիտենի, երեկվա օրվա չմարսված հոգնածության, թեթև տագնապի ու անորոշ տրամադրության բեռով, հավիտենական շտապողականությունն էլ ավելացրած, գնում էի հարցազրույցի: Հենց քաղաքապետարանի մոտ, Ֆրանսիայի ապագա դեսպանատան առաջ կարծես դանակով կտրված-կախված էին էլեկտրական լարերը: Շտապում էի, բայց քայլերս ակամա դանդաղեցին ու զարմացած նայեցի, թե ոնց են այդ լարերը այդպես կտրվել-կախվել ու մի քիչ էլ չարախինդ մտածեցի՝ գնա՛ց, մինչև երկուշաբթի ո՞վ է տերը: Իսկ կանգառում խումբ-խումբ մարդիկ էին…

-Ինչպե՞ս է սկսվում Ձեր օրը:

-Ընդհանրապե՞ս:

-Մասնավորապես՝ երկուշաբթի օրվանից:

-Երկուշաբթին սկսվում է շաբաթական հանձնարարականներ տալուց, դիսպետչերական խորհրդակցությունից: Ամբողջ շաբաթվա ընթացքում ես գրառումներ եմ անում և կիրակի օրը մի ժամ, ժամուկես պատրաստում եմ եկող շաբաթվա հանձնարարականները: Ամեն ուրբաթ ինձ տեղեկացնում են կատարման ընթացքին. Օրինակ՝ ամսի 20-ին 26 հանձնարարական է եղել:

-Եվ բոլորը կատարվե՞լ են:

-Ըստ էության՝ այո: Բացի երկուսից, փաստորեն մնացածը կատարվել են: Տարբեր բնույթի հանձնարարականներ են՝ առօրյա հոգսերից մինչև ստրատեգիական նշանակության: Ամեն առավոտ ինձ ներկայացվում է քաղաքի ջրամատակարարման վիճակի պատկերը: Ես միշտ համարել եմ, որ քաղաքի համար առաջնայինը ջուրն է:

-Իսկ էլեկտրաէներգիա՞ն:

-Առաջնայինը ջուրն է, դա ապացուցվել է, բոլորն էլ համոզվել են: Առանց ջրի, թեկուզ էլեկտրականության առկայությամբ, կյանքը կանգ է առնում: Երբ լույս չկա, մոմ կա, նավթավառ, գազ: Ջուրը, գազը, տրանսպորտը, հեռախոսը՝ այս ինֆորմացիաները ամեն առավոտ ստանում եմ և օրվա ընթացքում կողմնորոշվում՝ ինչ պիտի արվի: Ցավոք, օրվա ընթացքում շատ զանգերի եմ պատասխանում, շատ մարդկանց եմ ընդունում, և դա խանգարում է կարևոր խնդիրներով զբաղվել: Եթե նստաշրջաններ ունենք, երեքշաբթի, չորեքշաբթի օրերը մինչև 4-ը, 6-ը լինում են այնտեղ: Շաբաթվա մեջ երկու օր կառավարության նախագահության նիստ ունենք, մեկ օր էլ արտահերթ: Ամեն ուրբաթ գործադիր կոմիտեի ժողով կա, որը տևում է 1-3 ժամ, տարբեր հարցեր են քննարկվում: Նախորդ օրը վարչական նիստեր եմ անցկացնում, որպեսզի գործադիր կոմիտեն ավելի օպերատիվ անցնի: Երկու շաբաթը մեկ անգամ երեքշաբթի օրերը ժամը 3-ին ընդունելության օրեր են, ձմռանը մինչև 25-27 մարդ էր գալիս, հիմա 7-10 նվազագույնը: Երկուշաբթի օրերը կառավարության օպերատիվ շտաբի օրեր են, ժամը 6-8-ը: Շատ կարևոր եմ համարում օպերատիվ շտաբի աշխատանքները, շատ որոշումներ, որ հետո ներկայացվել են կառավարությանը, օպերատիվ շտաբով են անցել; Շաբաթվա ընթացքում հանդիպումներ են լինում տարբեր կուսակցությունների, քաղաքական և հասարակական կազմակերպությունների, մշակույթի աշխատողների հետ:

-Ինչպե՞ս էիք զգում Ձեզ իբրև քաղաքագլուխ, երբ ընտրվեցիք և հիմա, ի՞նչ փոխվեց անցած ժամանակամիջոցում:

-Մինչև քաղաքագլուխ դառնալը ես հիանալի դպրոց եմ անցել «Հրազդանմեքենա» արտադրական միավորումում, 8 տարի աշխատել եմ այնտեղ, դա մեծ փորձ էր: Բայց, իհարկե, քաղաքը շատ ավելի բարդ տնտեսություն է, քան որևէ, թեկուզ մեծ արտադրական միավորում: Այստեղ փոխվում են խնդիրները:

-Եվ մեծանում է պատասխանատվությունը:

-Այո, իհարկե, և մեծանում է պատասխանատվությունը: Այստեղ ամեն մի ոլորտ մի մեծ ձեռնարկություն է՝ ջրմուղը, էլեկտրասնուցումը, առողջապահությունը… Մոտավորապես 150-200000 մարդ է աշխատում այս համակարգում: Համարյա ամբողջ քաղաքը կապված է այս համակարգին: Իմ առաջին անհանգստությունն այն էր, թե ում հետ պիտի աշխատեմ, ում պիտի վստահեմ, որոշ մարդկանց մասին դեռ որպես պատգամավոր ունեի իմ կարծիքը: Բայց հետո զարմանալի բան եղավ՝ ում առաջներում լավ էի վերաբերվել՝ գնաց, ում վատ՝ մնաց: Երևի պատգամավորի ու քաղաքագլխի հայացքները տարբեր են: Իմ համախոհ ընկերները դարձան իմ օգնականները, հին կազմից մնացին Հ. Թորոսյանը և Ա. Մավիսակալյանը, որ բավականին փորձ ունեին: Ես բացի Հ.Գալստյանից, հանդիպեցի նախկին նախագահների հետ, քաղպլանի պետի, վարչությունների պետերի հետ:

-Ի՞նչ տվեցին այդ հանդիպումները:

-Բոլորը շեշտում էին, որ պետք է գտնել վստահելի մարդիկ, տալ հստակ հանձնարարություններ, ապահովել կատարման հսկողությունը, միշտ ստուգել և հանձնարարականները, և մարդկանց: Ես միշտ շատ եմ լինում տեղերում: Բարեբախտաբար, ես կարողացա գտնել նման մարդկանց, նրանց օգնությամբ էլ քաղաքի կառավարումն իրականացվում է:

-Մի խոսքով՝ Դուք Ձեր թիմն ունե՞ք:

-Այո, և լավ թիմը: Կարևորը՝ վստահելի մարդիկ են:

-Վերջին հաշվով մարդկանց պիտի ժամանակ տրվի աշխատելու:

-Անշուշտ, ես խոսել եմ շատ պաշտոնյաների, նաև նախարարների հետ ու հանգել եմ այն եզրակացության, որ լավ նախարարը ձևավորվում է 2-3 տարում, առավելևս  քաղաքագլխին ժամանակ է պետք պրոբլեմների մեջ խորանալու, հարցը հստակ պատկերացնելու, լուծման ուղիներ գտնելու ու լուծելու:

-Հիմա, օրինակ, մեր խորհրդարանը դարձել է աշխատող, գործուն խորհրդարան ու ցավում եմ, որ մի տարուց էլ քիչ ժամանակ է մնացել աշխատելու:

-Ես էլ ունեմ այդ անհանգստությունը: Գուցե լավ կլիներ, որ կոոպտացիայի միջոցով այս խորհրդարանի 1/3-ը մնար: Ֆրանսիայում այդպես է, օրինակ, կարող են նույնիսկ ամեն տարի ընտրություններ լինել, բայց որևէ առանձին ընտրատարածքում, որպեսզի խորհրդարան թարմություն մտնի: Մեր խորհրդարանը, այնուամենայնիվ, ծերացել է: Մեկը մեկին սովորել է, հիմա շատ օգտակար կլինեին 20-30 նոր պատգամավորները, որ նորություն, թարմություն բերեին, նոր հայացքներ, գուցե և նոր կուսակցություններ:

-Օ՛, միայն ոչ նոր կուսակցություններ… Բայց դառնանք մեր հարցին, հիմա Ձեզ ինչպե՞ս եք զգում իբրև քաղաքագլուխ:

-Իրավիճակի տերն եմ: Հիմա չկա այնպիսի հարց, որ ես չկարողանամ լուծել: Գոնե այն տարբերակով, որ եթե չեմ լուծում, հիմնավորում եմ պատճառը: Ասենք, հիմա ինձ ասեն 100 շենք կառուցի: Ես գիտեմ, որ չեմ կառուցի, բայց գիտեմ՝ ինչու՞ չեմ կառուցելու: Ես չեմ տարվել ու չեմ տարվի պոպուլիզմով:

-Ձեր առաջին հայտարարություններից մեկը վերաբերում էր բազմաչարչար սեղանիկներին, որ ընկալվեց իբրև սեղանիկների վերացում կամ խանութների վերածում: Բայց գարնան հետ Երևանը նորից լցվեց խայտաճամուկ, անճաշակ սեղանիկներով: Դա դեռ կես դժբախտությունն է, Դուք գիտե՞ք, որ շուկան նվաճել է քաղաքը, փողոցներում դրած վաճառում են վարունգ, կարտոֆիլ լոբի, կանաչի, ծիրան, մանրավաճառների մասին չխոսենք… Ձեր վերաբերմունքը այս վիճակին:

-Իսկ Դուք նկատե՞լ եք, որ երբ առաջին շրջանում առևտուրը նվաճեց բոլոր նկուղները, հիմա փորձում է նկուղներից դուրս գալ, որովհետև ոչ ոք չի իջնում: Ձեր հարցը միանշանակ պատասխան ունի՝ չպիտի լինեն այդ սեղանիկները՝ մեր մեղքն է: Այնուամենայնիվ, այն ինչ կար նախկինում, նայեք՝ Կիևյանը, Կոմիտասը, Բարեկամությունը, արդեն չկա:

-Համարենք այդպես, թեև ցածր գները ցանկացած նկուղ մի ժամում կդատարկեն, բայց ընդունեք նաև, որ քաղաքը կեղտոտ է, սա հայտնի փաստ է: Կեղտոտ էր ձմռանը, ձյունը որոշ իմաստով փրկում էր, կեղտոտ է հիմա: Երևանի փողոցները երկու մասի կարող ես բաժանել՝ գարշահոտություն կա՞, թե՞ չկա: Քաղաքապետարանը չունի՞ այնքան միջոցներ, որ գոնե աղբարկղեր տեղադրի, որ օրերով ուշացող մեքենաների պատճառով անբարեխիղճ, եթե չասենք ավելին, քաղաքացիների թափած աղբը կենտրոնում չմնա:

-Արդեն ստեղծվել է Երևանի աղբահանության ամբողջ քարտեզը, լրիվ պատկերն ունենք, թե ինչ է նշանակում աղբահանություն: Հարցը երբեք չի լուծվի այնպես, ինչպես առաջ էր: Պիտի մեքենան գա, աղբը տանի, այսքան լիտր բենզին, այսքան մեքենա, այսքան աղբ: Հետաքրքիր փորձ կատարվեց Շենգավիթի շրջանում: Այնտեղ մի շատ հետաքրքիր մտածող տղա կա: Եթե Շենգավիթի շրջանին ուշադրություն դարձնեք, արդեն մաքուր է: Այդ շրջանի օրինակով փորձում ենք աղբահանության գործի մի մասը հանձնարարել ձեռնարկություններին, իսկ մասնավոր սեկտորից աղբահանության համար որոշակի գումար գանձել, կնքվում են պայմանագրեր: Այդ մեխանիզմով կհավաքվեն անհրաժեշտ գումարները, որոնցով հետո հնարավոր կլինի աղբահավաք մեքենաներ ձեռք բերել: Մեր ունեցածները շատ հին են, բենզինի մեծ ծախսով շատ քիչ աղբ են տեղափոխում, ստիպված ենք աղբը հավաքել սովորական բեռնատարներով, բայց դա էլ ելք չէ:

-Մինչ այս, մինչ այն, քաղաքը պարզապես աղբարկղ է դարձել:

-Համաձայն չեմ, Երևանի կենտրոնի 4 շրջաններում միացյալ աղբահանության փորձ է արվում և շատ, թե քիչ մաքրություն է: Հետո կարևոր է, որ փողոցները բարեկարգվեն, թե չէ մաքուր, բայց քարուքանդ փողոցի մաքրությունն էլ չի երևալու:

-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այսօրվա կուսակցությունների գործունեությանը:

-Ես գտնում եմ, որ ցանկացած կուսակցության գործունեություն պետք է նպատակաուղղված լինի պետականության ամրապնդմանը: Ազգային կուսակցության նպատակը դա պետք է լինի: Բոլոր մնացած խնդիրները ես չեմ ընդունում, թեև հասկանում եմ, որ որպես կուսակցություն պիտի ընդդիմադիր լինեն, բայց ոչ թշնամի, առիթով ու անառիթ հայհոյող իշխանություններին: Պարզ է, ցանկացած կուսակցության նպատակը վերջիվերջո իշխանության գալն է, բայց պետք է տեղ թողնել իշխանության գալուց հետո որպես իշխանություն իրենց զգալու համար: Դա շատ կարևոր է, մինչդեռ այսօր բոլորը մոռանում են, որովհետև մի նպատակ են դնում ու գնում են՝ ում ասես, ինչ ասես, ասելով: Այդպես չի կարելի:

-Անգամ սկսել են իրար ու իրենց «բացահայտել»: Հիշեք ռամկավարների, դաշնակցականների ներկուսակցական թնջուկները, որ յուրատեսակ գովազդային հնարք են գուցե:

-Ամենակարևորն այն է, որ խաղում են պետության հեղինակության հետ, պետության գաղափարի: Առանց այդ էլ անկախությունը մեծ դժվարություններով է ձեռք բերվում: Եթե համարվում է, որ այս-այս մարդիկ վատ են աշխատում, պետք է նորմալ, քաղաքակիրթ, հստակ, տրամաբանորեն և ինչ-որ տարբերակներ առաջարկելով ասվի՝ կառավարություն, այս հարցերը չես կարողանում լուծել, ուրեմն հեռացիր, բայց ոչ պետության հետ խաղալ, որովհետև պետությունը ոչ միայն պետություն է, նաև սիմվոլ է՝ նախագահ սիմվոլ, վարչապետ սիմվոլ, նրանց իբրև անձնավորությունների կարելի է քննադատել, բայց չի կարելի նախագահին, վարչապետին, Գերագույն խորհրդի նախագահին գետնին հավասարեցնել, ինչը շատ հաճախ կատարվում է վերջին նստաշրջանի ելույթներում: Չի կարելի:

-Դա ինքնաոչնչացման քաղաքականություն է վերջին հաշվով:

-Այո: Հասկանում ենք, որ բոլորս էլ եկել ենք 88 թվականից: Կուսակցությունները անհրաժեշտ են, բոլոր դեպքերում կուսակցություններն անհրաժեշտ են, բայց կուսակցությունները պետք է կարողանան հասկանալ այսօրվա մեր պետության կայացման դժվարությունները և ունենան մեկ նպատակ՝ շենացնել երկիրը:

-Փաստորեն 88-ի նշանաբանը՝ «Ոչ թե ընդդեմ, այլ՝ հանուն» մնու՞մ է ուժի մեջ:

-1918-ի դասերը պետք է միշտ հիշել, այն ժամանակ էլ նույն խաղերն են եղել: Այս իմաստով կուսակցությունները պետք է հստակեցնեն իրենց դիրքորոշումները և չանցնեն այն սահմանները, որ երբեք չի կարելի անցնել, քանզի դրանից հետո հետադարձ ճանապարհ չի լինում: Լինելով անհրաժեշտություն պետության կայացման գործում, կուսակցությունները պետք է կարողանան իրենց ճիշտ տեղը գտնել պետության մեջ և իրենց գործողությունները նպատակամղեն պետության կայացմանը: Ոչ թե նրա համար, որ մենք ենք ու կանք, մենք պետք է լինենք այստեղ: Այսօրվա պայմաններում շատ քիչ բան կփոխի այստեղ եղողի անձը, ես համոզված եմ: Շատ բաներ մեզնից կախված չեն, մենք ինքներս ստիպված ենք շատ բաներ անել, ուզենք-չուզենք այս-այս պայմանները պետք է հաշվի առնենք: Եթե հաշվի չառնենք, անմտություն կլինի: Օրինակ, ինչպե՞ս հաշվի չառնենք Ռուսաստանի տնտեսական իրավիճակը, իր բոլոր հետևանքներով… Ասենք, հաշվի չառանք, եկեք արտադրենք-լցնենք, լավ, հետո՞… Կամ հաշվի չառնենք այսօրվա քաղաքական ուժերին կամ կողքի հանրապետություններին: Իսկ այդ ամենը հաշվի առնելու համար հարկավոր է ճիշտ ինֆորմացիա, որոշակի ծառայություններ: Կարո՞ղ էր այս կարճ ժամանակում մեր պետությունը այդ ամեն ինչը ունենալ: Ես գտնում եմ, որ հնարավոր չէր:

-1988-ից առաջ Դուք լրջորեն զբաղվում էիք գիտական աշխատանքներով, ավելի ստույգ՝ տնտեսագիտական, հիմա ի՞նչ վիճակում են այդ աշխատանքները:

-Ցավոք, նույն: Ինչ 1988-ին արվեց, մնաց նույն մակարդակում: Պարզ ասեմ՝ չեմ ափսոսում: Իհարկե, ես սիրում եմ իմ գործը միշտ վերջին հասցնել: Հիմա ես ավելի շատ մասնագիտացել եմ այս բնագավառում և համոզված եմ, որ այս բնագավառում էլ գիտական աշխատանքների հնարավորություններ կան, թեև նախորդն էլ բավական հետաքրքիր էր հիմնական ֆոնդերի վերարտադրման խնդիրներով քաղաքատնտեսության առումով, այդ մասին պետական մոտեցումով չենք մտածում: Ամենակարևորը նյութերը պահել եմ, մի օր ժամանակ լինի, գուցե կանդրադառնամ:

-Հայաստանի այսօրվա դրության Ձեր հակիրճ գնահատականը:

-Ես գտնում եմ, որ կառավարությունը կարողացել է կայունացնել տնտեսական վիճակը և համոզված եմ, որ եթե գազի, էլեկտրաէներգիայի պրոբլեմները չլինեին…

-Այսինքն՝ սոցիալական հարցե՞րը…

-Հիմնականում գազի և էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը եթե ապահովվի, մնացած խնդիրները տեղում հնարավոր է լուծել: Կառավարությունում էլ այդ հարցերը քննարկվելիս փաստվում է, որ մարդկանց համար դժվար դրություն է ստեղծվել: Դա է պատճառը, որ այս անգամ թանկացումներ չեղան:

-Փաստորեն ռեալ գները բարձրացել են:

-Բոլորը սպասում են թանկացման: Եթե այսօր ուշադրություն դարձրել եք, բենզին կար 4000-4200 դրամով, երեկ չէ առաջին օրը 4800-4600 դրամ էր:

-Ես նկատի ունեմ շաքարավազը, ձուն, սուրճը:

-Ես իմացա, որ շաքարավազը թանկացավ, այս թանկացման տրամաբանությունը կար, բայց ոչ այս աստիճան: Շաքարավազի, ձվի, սուրճի գինն էլ կիջնի: Ձվի պրոբլեմը մաքսային ծառայությունների հետ է կապված, Պարսկաստանից ներմուծվող ձվի սահմանափակում է մտցվել: Իսկ սուրճը, իմիջիայլոց, Մոսկվայում էլ է պրոբլեմ:

-Արդեն 450 դրամ է դարձել 250 գրամը…  

-Ես համոզված եմ, որ գներն իջնելու են մի 5 օրից: Ըստ կառավարության քաղաքականության, այս եռամսյակում գների թանկացում չի լինելու և չի լինելու աշխատավարձի ինդեքսացիա, որը մեխանիկորեն բերում է գների բարձրացում: Կարծում եմ՝ բոլորը գիտեն, բոլորը տեսնում են, որ արդեն 2 ամիս և 25 օր է՝ ինֆլյացիա չկա փաստորեն:

-Այո, և դոլարի ու ռուսական ռուբլու կուրսն ընկնում է:

-Իմիջիայլոց, դա միշտ չէ, որ ճիշտ ու արդար է: Շատ դեպքերում ինֆլյացիայի որոշակի տոկոս պետք է տնտեսության ակտիվ գործունեության համար: Այս ամենը լավ, բայց ես գտնում եմ, որ ընդհանուր առմամբ պետք է տնտեսության հետագա զարգացման ստրատեգիա ընտրվի և ինչքան շուտ, այնքան լավ: Հայաստանի տնտեսության պատկերն այսօր բավարարել չի կարող:

-Ի՞նչ առումով:

-Այն, որ Հայաստանի տնտեսությունը հիմնականում հումքատար արդյունաբերություն է:

-Փաստորեն ամբողջական ցիկլ չունեցող:

-Այո, և դա բավականին դժվարացնում է: Պետք է մտածել տեղական հումքի օգտագործման մասին: Գյուղատնտեսության մեջ ինտենսիվ մեթոդներ կիրառելու մասին: 21-րդ դար մտնող քաղաքակիրթ  ժողովուրդը շատ ավելի արդիականացված ու զարգացած տնտեսություն պետք է ունենա:

-Ի՞նչ հարաբերությունների մեջ են իրար հետ մարդն ու պաշտոնյան:

-Դա բավականին բարդ հարց է: Որովհետև ցանկացած պաշտոնյա այս դիրքում առաջին հերթին պետք է խիստ լինի, ՙչէ՚ ասել ու ՙչէ՚-ն պահել իմանա նաև այն մարդուն, որ գիտի՝ ի վիճակի չէ, բայց գիտի, որ ճիշտը դա է: Շատ դեպքերում որպես մարդ ես ինքս իմ դեմ եմ գնում, բայց գտնում եմ, որ ճիշտը դա է, կան պետական նորմեր, որ ես իրավունք չունեմ խախտելու, որովհետև հակառակ դեպքում վարկաբեկվում է պետությունը: Երբեմն հակադրվում են մարդն ու պաշտոնյան, և պաշտոնյան ավելի բարձր է, իհարկե, որպես մարդ դեմքդ պիտի պահպանես:

-Ի՞նչ է արվում «Ձմեռ-95»-ի շրջանակներում, ես ուզում եմ կոնկրետ իմանալ՝ քաղաքը էլեկտրաէներգիա կունենա՞, կաշխատե՞ն ձեռնարկություններն ու դպրոցները:

-Էլեկտրաէներգիայի համար որոշակի ոչինչ ասել չեմ կարող, դա կախված կլինի հիմնականում, թե ինչ կհասցնենք մինչև ձմեռ անել: Նպատակը՝ էլեկտրաէներգիա ապահովել նվազագույնը չորսժամյա գրաֆիկով: Այդ պայմաններում ջրի պրոբլեմներ չենք ունենում, ոչ էլ կոյուղու սառչելու: Ձեռնարկությունների համար մշակված են տարբեր ռեժիմներ: Կաշխատեն այն ձեռնարկությունները, որ հումք ունեն, որոնց արտադրանքը հետո կսպառվի: Ի՞նչ իմաստ ունի աշխատեցնել այն ձեռնարկությունը, որի արտադրանքը հետո չի սպառվելու: Իմիջիայլոց, մենք կարող ենք բոլորին էլեկտրաէներգիա տալ, բայց իրենք չեն ուզում: Անպայման կաշխատեն գործարանները: Դպրոցները պիտի աշխատեն անցյալ տարվա նման, որտեղ կջեռուցվի՝ կջեռուցվի, որտեղ ոչ, դիզելային վառելիք կտրվի, կաշխատենք անցյալ տարվանից շատ վառելիք տալ:

-Ձեզ չի՞ տագնապում, որ Երևանը քայլ-քայլ կորցնում է իր դեմքը: Իհարկե, օպերան, Մատենադարանը, հրապարակը կան, բայց լուծվում-անհետանում է երևանցու զգացողությունը, քաղաք ու քաղաքացի կապը կարծես խզված է, մենք խորթանում ենք մեզնից, չե՞ք զգացել…

-1985-1987-ին Երևանը դառնում էր իդեալական հենց քաղաքացու ձևավորման առումով, արհեստական միլիոնանոց դառնալուց հետո ձևավորվել էր միլիոնանոց քաղաքի քաղաքացու կերպարը: 88-ից հետո մեր դեմքը կորավ: Եկան, Երևան լցվեցին գաղթականներ, փախստականներ, երկրաշարժից փախածներ: Նրանք հասկանալի պատճառներով, լրիվ ուրիշ հոգեբանությամբ մարդիկ էին, պահանջատիրականներ, որ քաղաքի նկատմամբ սրտացավություն ու պատասխանատվություն չունեին, նրանք կարող էին կեղտոտել, ջարդել-փշրել, և երբ նրանք պատասխանատվության չեն ենթարկվում, կողքից նայողը նույնն է կրկնում: Սա է պատճառը: Այսօր մենք պետք է կարողանանք քաղաք ու քաղաքացի զգացողությունը վերականգնել: Իսկ վերականգնելը մեզնից պիտի սկսվի, մեր դեմքը պիտի ցույց տանք, մեր ուժը: Լինելով իշխանություն, որ ունի և իրագործում է նաև պատժիչ ֆունկցիաներ: Պետք են առաջին հերթին դրամական ներդրումներ, մաքրություն, բարեկարգում, ու քաղաքն իր դեմքը կգտնի: Հիմնականը՝ պիտի դաստիարակենք երիտասարդներին:

-Բայց ու՞մ օրինակով:

-Մենք մեր օրինակով, ուրիշը չկա:

-Սպիտակ ագռավ չե՞նք դառնա:

-Կդառնանք, բա ի՞նչ անենք: Ամենից շատ այսօր անհանգստացնում է դպրոցը: Դպրոցում շատ հարցեր են կենտրոնացած, որ առաջին հայացքից չեն գիտակցվում նույնիսկ:

-Ձեր խոսքը «Երկիր Նաիրիի» ընթերցողներին:

-Ես բոլորին արդեն տարիուկես ասում եմ, որ մեր նկատմամբ համբերատար լինեն: Իսկապես: Մենք հասկանում ենք, որ Երևանի համար չենք անում այն, ինչ պետք է քաղաքաբնակների նորմալ կյանքի համար: Բայց եղած պայմաններում անում ենք առավելագույնը: Թող անակնկալների սպասեն, լավ անակնկալների: Թող համոզված լինեն, որ Երևանի իշխանությունները փորձում են երևանցիների կյանքը բարվոքել: Ես կուզեի, որ ոչ միայն ընթերցողները, բոլոր երևանցիներս առավոտյան չարթնանանք աղբը թափելու, ջուր հավաքելու, տրանսպորտ գտնելու հոգսով: Որ չմտածենք՝ ջուր չկա, լույս չկա… Համենայն դեպս, զրկանքներ պիտի ունենանք, մենք չենք կարող 24 ժամ ջուր տալ, 24 ժամ լույս տալ, 100 տոկոսով տրանսպորտի աշխատանք ապահովել: Բայց համոզված եղեք, որ պետություն է կառուցվում, որը արդեն ոչ միայն կանգնել է սեփական ոտքերի վրա, այլև իր դեմքը, կշիռը ու ուժն ունի համաշխարհային չափանիշներով:

-Ինչպե՞ս է ավարտվում Ձեր օրը:

-Ամբողջ օրվա կատարվածի ամփոփումով, համարյա ժամը 22-23-ին, միշտ որոշում ենք աշխատանքը վերջացնել 18-19-ին, միշտ էլ… Եթե փորձեմ հստակ բանաձևել, պիտի խոստովանեմ, որ իմ օրը չի ավարտվում:

Շաբաթ երեկոն հանգիստ հրճվանքով իջնում էր քաղաքի վրա, քաղաքապետարանի մոտի կանգառում ոչ ոք չկար: Հետդարձի ճանապարհին Ֆրանսիայի կառուցվող դեսպանատան առաջ զարմանքով նկատեցի, որ բոլոր էլեկտրալարերը սարքին-կարգին են, իրենց տեղում: Վերև նայեցի, կարծես չէին էլ կտրվել: Ու թեթևացած մտածեցի, որ քաղաքագլուխը ժպտալու իրավունք ունի, և քաղաքի երջանկությունն է, եթե իր քաղաքագլուխը ժպտում է…

***

Հիշեցնեմ՝ հարցազրույցը 1994-ին էր, մեր անկախությունը ընդամենը…3 տարեկան էր: Խոստովանեմ՝ մի քանի անգամ կարդացել եմ հարցազրույցը՝ ուզում էի հանել այն հարցերը, որ այսօր այլևս արդիական չեն, բայց հասկացա, որ այս հարցազրույցի «հերոսը» բնավ էլ Վահագն Խաչատրյանը չէ, ոչ էլ ես, ժամանակն է, մեր ապրած ժամանակը, երբ լույս չկար, ջուր չկար, աշխատանք չկար, տրանսպորտ չկար, բայց մենք կայինք ու …հաղթում էինք պատերազմում: Իսկ այդ ժամանակը հիշել ու հարգել է պետք, որովհետև երբ ուրանում ես անցյալդ, ուրանում ես ապագադ:

Անահիտ Ադամյանը բանասիրական գիտությունների թեկնածու է, պետական դասի խորհրդական 2-րդ աստիճանի:

Սյունակում արտահայտված մտքերը պատկանում են հեղինակին եւ կարող են չհամընկնել Մեդիամաքսի տեսակետներին:

Կարծիքներ

Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում:




Մեր ընտրանին